Laatste update 28/08/2025 door Redactie
Centraal in de provincie Utrecht, op de overgang van de Gelderse Vallei naar de Utrechtse Heuvelrug, ligt de gemeente Woudenberg. Binnen de gemeentegrenzen vallen het dorp Woudenberg zelf en een deel van de buurtschap Moorst. Nabijgelegen plaatsen zijn Zeist, Amersfoort, Veenendaal, Leusden en Scherpenzeel. Het omliggende landschap bestaat uit afwisselend bos, heide, akkers en open weidegebied, doorsneden door oude lanen en kronkelende landwegen.
Verklaring van de naam
De naam Woudenberg verwijst vermoedelijk naar een ‘berg’ of verhoging te midden van beboste gronden. In het verleden bestonden rond het dorp uitgestrekte bossen op de hogere zandgronden, die langzaam overgingen in de lager gelegen agrarische gebieden van de Gelderse Vallei.
Geschiedenis
Het grondgebied van Woudenberg was eeuwenlang strategisch belangrijk. In de middeleeuwen vormde het herhaaldelijk het toneel van strijd tussen de Stichtse en Gelderse legers. Van de vroegere ridderhofstad Groenewoude zijn alleen de toegangspoort en het koetshuis bewaard gebleven. Kasteel Geerestein, iets buiten het dorp, bleef in betere staat behouden en is nog altijd een markant bouwwerk.
Door de ligging aan doorgaande routes ontwikkelde Woudenberg zich als agrarische gemeenschap met sterke banden met het omliggende platteland. In de 19e en 20e eeuw breidde het dorp uit langs de hoofdwegen en kreeg het een meer gemengd karakter van wonen, werken en recreatie.
Toeristische wetenswaardigheden
Piramide van Austerlitz
Adres: Zeisterweg 98, Woudenberg
Openingstijden: dagelijks vanaf 10.00 uur (seizoenafhankelijk)
Entree: volwassene ca. € 4,- / kinderen ca. € 2,-
Parkeren: ruime parkeerplaats bij het terrein
OV: buslijn 81 (Utrecht–Veenendaal), uitstappen halte Woudenberg, vandaar per fiets of te voet
Google Maps: Piramide van Austerlitz
Recreatieplas Henschotermeer
Adres: De Heygraeff 2, Woudenberg
Openingstijden: dagelijks van zonsopkomst tot zonsondergang
Entree: ca. € 3,- p.p. (hoogseizoen, online of bij entree)
Faciliteiten: zandstrand, speeltoestellen, eiland met voetbruggen, wandel- en hardlooproutes
Parkeren: op het terrein, betaald
OV: buslijn 81, halte Heygraeff
Google Maps: Henschotermeer
Kasteel Geerestein
Adres: Geeresteinselaan, Woudenberg
Openingstijden: niet vrij toegankelijk, van buiten te bezichtigen
Google Maps: Kasteel Geerestein
Lokale tips en weetjes
- In de zomer wordt in het centrum de Woudenbergse Zomermarkt gehouden, met streekproducten, kunst en muziekoptredens.
- Rond Woudenberg lopen delen van het langeafstandswandelpad Utrechtpad, dat bossen, heide en oude landgoederen met elkaar verbindt.
- In het voor- en najaar is de omgeving geliefd bij vogelaars vanwege de trek van roofvogels en zangvogels over de Heuvelrug.
- Fietsers kunnen via knooppuntroutes gemakkelijk de overgang maken van de heuvelrug naar de open Gelderse Vallei.
- In de herfst is het gebied rond het Henschotermeer bijzonder mooi door de verkleurende loofbomen.
Minder bekende plekken
- Langs de Schansweg liggen restanten van oude verdedigingswerken die deel uitmaakten van de Grebbelinie.
- Aan de zuidrand van het dorp bevindt zich een klein fruitteeltgebied waar in het voorjaar bloesemwandelingen worden georganiseerd.
- Lokale kunstenaars exposeren regelmatig in het Cultuurhuis Woudenberg, vaak met werk dat het landschap en erfgoed verbeeldt.
Bronnen
- Gemeente Woudenberg – Gebruikt voor gemeentelijke indeling, overzicht van kernen, evenementen en recreatieve voorzieningen.
- Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed – Gebruikt voor historische informatie over Kasteel Geerestein, ridderhofstad Groenewoude en andere erfgoedlocaties in en rond Woudenberg.