Laatste update 01/09/2025 door Redactie
In het zuidwesten van de provincie Friesland strekte zich tot 2011 de gemeente Wymbritseradiel uit, met zowel land- als watergebieden die deel uitmaken van het Friese merengebied. Het grondgebied omvatte een groot aantal dorpen, waaronder Abbega, Blauwhuis, Folsgare, Gaastmeer, Gauw, Goënga, Greonterp, Heeg, Hommerts, Idzega, IJlst, Indijk, Jutrijp, Koufurdurrige, Nijland, Oosthem, Oppenhuizen, Oudega, Sandfirden, Scharnegoutum, Smallebrugge, Tirns, Tjalhuizum, Uitwellingerga, Westhem, Wolsum, Woudsend en Ypecolsga. Nabijgelegen steden zijn Sneek, Bolsward en Lemmer.
Verklaring van de naam
De naam Wymbritseradiel verwijst naar een historische Friese gouw (bestuursdistrict) die eeuwenlang bestond. “Adiel” of “deel” staat voor een regio of gebied, terwijl het eerste deel naar de legendarische stamhoofd Wybren of Wymbrits kan verwijzen.
Geschiedenis
Wymbritseradiel heeft een lange geschiedenis als plattelandsgemeente in het hart van Friesland. In de middeleeuwen werd het gebied beschermd door de Slachtedyk, een zeedijk die het land tegen overstromingen moest behoeden. De ligging aan het water maakte de regio belangrijk voor scheepvaart, visserij en later voor de watersport.
Het gebied werd in 2011 samengevoegd met andere gemeenten tot de nieuwe gemeente Súdwest-Fryslân. De dorpen behielden hun karakteristieke lintbebouwing, kerktorens en nauwe verbinding met het water. Diverse plaatsen, zoals Heeg en Woudsend, ontwikkelden zich tot toeristische watersportkernen.
Toeristische wetenswaardigheden
Heeg – watersportcentrum
Adres: De Syl 12, Heeg
Openingstijden: havens en verhuurbedrijven seizoensgebonden; doorgaans april–oktober
Activiteiten: zeilen, sloepverhuur, rondvaarten
Parkeren: bij havens en in dorpskern
OV: busverbinding vanuit Sneek
Google Maps: Heeg
Woudsend – historisch dorp aan het water
Bezienswaardigheden: molens ’t Lam en De Jager, oude kerkjes, havengebied
Openingstijden: afhankelijk van locatie; molens vaak za/middag open
Google Maps: Woudsend
Aqueduct Jeltesloot
Locatie: nabij Hommerst en Woudsend
Functie: onderdeel van het Friese Merenproject, zorgend voor betere doorstroming van weg- en vaarverkeer
Google Maps: Aqueduct Jeltesloot
Lokale tips en weetjes
- IJlst is een van de Friese elf steden, bekend om haar overtuinen langs de gracht en houtzaagmolen De Rat.
- In de zomer vinden er in Gaastmeer en Heeg traditionele skûtsjesilen-wedstrijden plaats, waarbij historische vrachtschepen om de winst strijden.
- Blauwhuis staat bekend om zijn imposante rooms-katholieke kerk Sint-Vitus, een opvallend bouwwerk in het Friese landschap.
- Fietsers kunnen de Pontjesroute volgen: een netwerk van veerpontjes tussen de meren, ideaal voor een dagtocht.
- In het najaar trekken duizenden ganzen en eenden naar de ondiepe wateren rond Sandfirden en Idzega, waardoor het een geliefde plek is voor vogelspotters.
Minder bekende plekken
- Greonterp werd in de jaren ’60 tijdelijk woonplaats van schrijver Gerard Reve; er staat een gedenksteen.
- Aan de rand van Oosthem vind je een oud kerkpad dat vroeger door schoolkinderen en kerkgangers werd gebruikt.
- Koufurdurrige telt slechts een handvol huizen en ligt schilderachtig aan het water, een stille plek voor kanoërs.
Bronnen
- Gemeente Súdwest-Fryslân – Gebruikt voor actuele gemeentelijke indeling, dorpsinformatie en voorzieningen in het gebied van voormalig Wymbritseradiel.
- Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed – Gebruikt voor historische achtergrond over de Slachtedyk, monumentale kerken, molens en andere erfgoedlocaties in het gebied.