Laatste update 08/09/2025 door Redactie
Barger-Compascuum is een uitgestrekt dorp in het zuidoosten van de provincie Drenthe, vlak bij de Duitse grens. Het maakt deel uit van de gemeente Emmen en ligt in een gebied dat wordt omringd door andere dorpen zoals Nieuw-Dordrecht, Klazienaveen, Zwartemeer en Emmer-Compascuum. De omgeving wordt gekenmerkt door open veenlandschappen, kanalen en lintbebouwing, typerend voor de ontginning van het hoogveen in de 19e en 20e eeuw. Dankzij de ligging nabij de grens is het dorp ook een uitvalsbasis voor uitstapjes naar Duitse plaatsen als Rütenbrock en Haren (Ems).
Verklaring van de naam
De naam Barger-Compascuum is samengesteld uit twee elementen. Het eerste deel, Barger, verwijst naar het nabijgelegen Bargerveen en de historische marke Barge, een oud bestuursgebied. Het tweede deel, Compascuum, is afgeleid van het Latijnse compascuum, wat ‘gemeenschappelijke weidegrond’ betekent. In de middeleeuwen en vroegmoderne tijd werd deze term gebruikt voor gebieden waar meerdere dorpen gezamenlijk vee lieten grazen. Het huidige dorp ontstond in een gebied dat lange tijd onontgonnen hoogveen was en pas in de 19e eeuw systematisch werd ontgonnen.
Geschiedenis
Het gebied waar nu Barger-Compascuum ligt, bestond eeuwenlang uit ontoegankelijk hoogveen. Pas in de tweede helft van de 19e eeuw begon men met grootschalige ontginning, mede dankzij de aanleg van kanalen voor turfwinning en transport. De nederzetting ontwikkelde zich als een zogenoemd dubbel lintdorp: twee parallelle bebouwingslinten langs de hoofdkanalen, met daartussen landbouwgrond en veenontginningsgebieden.
De turfwinning was lange tijd de belangrijkste economische activiteit. Arbeiders woonden vaak in eenvoudige onderkomens, zoals plaggenhutten, die bescherming boden tegen het ruige klimaat maar weinig comfort boden. Deze nederzettingen groeiden uit tot dorpen met kerken, scholen en winkels.
Een belangrijk keerpunt in de geschiedenis van het dorp was de oprichting van het Nationaal Veenpark, dat de herinnering aan het veenverleden levend houdt. Hier worden historische gebouwen, ambachten en vervoermiddelen bewaard en getoond, zodat bezoekers een beeld krijgen van het leven in de veenkoloniën.
Toeristische wetenswaardigheden
Nationaal Veenpark
Het Nationaal Veenpark is dé trekpleister van Barger-Compascuum. Het park omvat oorspronkelijke veengronden, een museumdorp en diverse historische gebouwen. Bezoekers kunnen er twee verschillende treintjes nemen: een stoomtrein die door het dubbel lintdorp rijdt en een dieseltrein die het omliggende veengebied doorkruist. Het gebruik van deze treinen is inbegrepen bij de toegangsprijs.
In het museumdorp zijn authentieke plaggenhutten, werkplaatsen en een oud kerkhof te zien. Op speciale dagen worden oude ambachten gedemonstreerd, zoals vlegeldorsen, machinedorsen, mandenvlechten, spinnen, brood bakken in een met takkenbossen gestookte oven, pannenkoeken bakken en karnen. Ook is er een werkende veenpersmachine en wordt getoond hoe turf met de hand werd gestoken.
Praktische informatie Nationaal Veenpark
Adres: Berkenrode 4, 7884 TR Barger-Compascuum
Openingstijden: April t/m oktober dagelijks 10.00–17.00 uur; november t/m maart beperkt geopend (check actuele tijden op de website)
Entreeprijzen: Volwassenen € 15,00, kinderen 4–12 jaar € 7,50, kinderen t/m 3 jaar gratis
Parkeren: Gratis ruime parkeerplaats bij de ingang
OV: Busverbinding vanaf station Emmen richting Klazienaveen, halte nabij het park
Google Maps
Historische en culturele beleving
Het museumdorp binnen het Nationaal Veenpark is een levend openluchtmuseum. De plaggenhutten geven een indringend beeld van de armoedige leefomstandigheden van turfstekers. De werkplaatsen tonen ambachten die in de regio van groot belang waren, zoals mandenvlechten en spinnen.
Een bijzonder element is het oude kerkhof, waar grafstenen verhalen vertellen over de eerste bewoners van het gebied. De combinatie van authentieke gebouwen en demonstraties maakt het park tot een unieke plek voor geschiedenisliefhebbers.
Natuur en recreatie
Rondom Barger-Compascuum liggen uitgestrekte natuurgebieden, waaronder het Bargerveen, een van de laatste hoogveengebieden van Nederland. Hier leven zeldzame planten en dieren, zoals de kraanvogel en de adder. Het gebied is toegankelijk via wandel- en fietspaden, met routes variërend van korte ommetjes tot dagtochten.
Lokale tip 1: In het voorjaar is het Bargerveen een paradijs voor vogelliefhebbers, met kans op het zien van broedende kraanvogels.
Lokale tip 2: In de zomermaanden worden er begeleide excursies georganiseerd waarbij gidsen vertellen over de flora, fauna en geschiedenis van het veen.
Lokale tip 3: De fietstocht langs het Kanaal Barger-Compascuum–Klazienaveen biedt een prachtig uitzicht op het veenlandschap en de karakteristieke lintbebouwing.
Evenementen en seizoensactiviteiten
In Barger-Compascuum worden jaarlijks diverse evenementen georganiseerd, zoals streekmarkten, oogstfeesten en themadagen in het Nationaal Veenpark. In de winter is er vaak een sfeervolle kerstmarkt in het museumdorp, compleet met ambachtelijke producten en warme dranken.
Culinaire adressen
In en rond het dorp zijn verschillende eetgelegenheden waar streekgerechten op het menu staan. Proef bijvoorbeeld een Drentse krentjebrij of een stevige snert in de wintermaanden. In het Nationaal Veenpark is een restaurant waar bezoekers terechtkunnen voor lunch, koffie met gebak of een warme maaltijd.
Kunst in de openbare ruimte
In het dorp en de directe omgeving zijn diverse kunstwerken te vinden die verwijzen naar het veenverleden. Denk aan sculpturen van turfstekers, mozaïeken met historische taferelen en kunstinstallaties langs wandelroutes. Deze kunstwerken zijn vaak gemaakt door lokale kunstenaars en geven een eigentijdse interpretatie van het verleden.
Gemeente Emmen
Barger-Compascuum maakt deel uit van de gemeente Emmen, waartoe ook plaatsen behoren als Emmen, Klazienaveen, Nieuw-Amsterdam, Schoonebeek, Weiteveen, Zwartemeer, Nieuw-Dordrecht en Emmer-Compascuum. De gemeente staat bekend om haar combinatie van stedelijke voorzieningen, uitgestrekte natuurgebieden en een rijk cultureel erfgoed.
Bronnen
- Gemeente Emmen – Informatie over bestuurlijke indeling, dorpen en evenementen.
- Nationaal Veenpark – Gegevens over openingstijden, entreeprijzen, activiteiten en geschiedenis van het park.
- Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed – Historische achtergrondinformatie over veengebieden en erfgoed in Drenthe.