Beemster, Noord-Holland

Laatste update 08/09/2025 door Redactie

In het hart van de provincie Noord-Holland, ten noorden van Purmerend en op korte afstand van steden als Alkmaar, Hoorn en Amsterdam, ligt de unieke droogmakerij De Beemster. Deze polder wordt omringd door een 42 kilometer lange dijk en grenst aan plaatsen als Middenbeemster, Noordbeemster, Westbeemster en Zuidoostbeemster. Het gebied staat bekend om zijn strakke verkaveling, historische boerderijen en rijke agrarische traditie. Dankzij de centrale ligging is het een ideale bestemming voor dagtochten en langere verblijven, waarbij zowel natuur, cultuur als culinaire verwennerij binnen handbereik zijn.

Verklaring van de naam

De naam Beemster is afgeleid van de vroegere binnenzee of meer Bamestra, die hier tot in de 17e eeuw lag. Het woord “Bamestra” verwijst waarschijnlijk naar een combinatie van een oude waternaam en het begrip “meer” of “watermassa”. Toen het gebied werd drooggelegd, bleef de naam behouden, maar veranderde de betekenis: van een waterrijk gebied naar een vruchtbare polder.

Geschiedenis

Drooglegging en ontwerp
In het begin van de 17e eeuw werd de Beemster drooggelegd om een einde te maken aan de landafkalving die werd veroorzaakt door de brede rivier Bamestra. Ingenieur Jan Adriaanszoon Leeghwater speelde een cruciale rol bij de technische uitvoering, terwijl rijke VOC-kooplieden de financiering verzorgden. Na de drooglegging in 1612 werd de polder ingedeeld volgens de idealen van de Renaissance: kaarsrechte wegen en sloten, en kavels van exact 185 meter lang en 930 meter breed. Deze indeling is tot op de dag van vandaag vrijwel ongewijzigd gebleven, omdat er weinig ruilverkaveling heeft plaatsgevonden.

Welvaart en buitenplaatsen
De welgestelde investeerders bouwden in de Beemster statige stolpboerderijen en buitenhuizen. Veel van deze monumentale panden zijn bewaard gebleven en vormen samen met de dijk het herkenbare silhouet van de polder. De combinatie van rationele verkaveling en monumentale bebouwing maakt de Beemster tot een uniek cultuurlandschap.

UNESCO Werelderfgoed
In 1999 werd de Beemster door UNESCO uitgeroepen tot Werelderfgoed, als voorbeeld van een droogmakerij die de ideale stedenbouwkundige en landschappelijke principes van de Renaissance weerspiegelt.

Cultureel erfgoed
In Middenbeemster staat het voormalige woonhuis van schrijfster Betje Wolff (1738–1804). Het pand is nu ingericht als museum met stijlkamers en haar originele werkkamer. Wolff was een van de bekendste auteurs van de 18e eeuw en schreef samen met Aagje Deken invloedrijke romans.

Militair erfgoed
Aan de rand van de polder ligt Fort Spijkerboor, onderdeel van de Stelling van Amsterdam. Deze verdedigingslinie bestond uit 42 forten, kanalen, sluizen en dammen, waarmee het omliggende land onder water kon worden gezet. Fort Spijkerboor is bijzonder omdat het lange tijd verboden terrein was, waardoor er nu zeldzame planten en veel vogelsoorten voorkomen.

Toeristische wetenswaardigheden

Museum Betje Wolff
Adres: Middenweg 178, Middenbeemster
Openingstijden: dinsdag t/m zondag 13.00–17.00 uur
Entree: € 5,00 (volwassenen), kinderen t/m 12 jaar gratis
Parkeren: gratis in de directe omgeving
OV: busverbinding vanaf Purmerend naar halte Middenbeemster Centrum
Google Maps
Het museum biedt een inkijk in het leven en werk van Betje Wolff en toont daarnaast wisselende exposities over de geschiedenis van de Beemster.

Fort Spijkerboor
Adres: Westdijk 46, Westbeemster
Openingstijden: alleen tijdens rondleidingen en speciale evenementen van Natuurmonumenten
Entree: € 8,00 (volwassenen), € 4,00 (kinderen)
Parkeren: beperkt bij het fort, extra parkeergelegenheid in de omgeving
OV: beperkt bereikbaar, fiets vanaf station Purmerend of De Rijp aanbevolen
Google Maps
Bezoekers kunnen tijdens excursies de ondergrondse gangen, kanonnen en verblijfsruimtes bekijken. De rondweg rond het fort is vrij toegankelijk en biedt uitzicht over het polderlandschap.

Historische stolpboerderijen
Verspreid door de Beemster staan tientallen monumentale stolpboerderijen, vaak nog in gebruik als agrarisch bedrijf. Sommige zijn opengesteld als bed & breakfast of theeschenkerij.

Fiets- en wandelroutes
De Beemster leent zich uitstekend voor tochten langs rechte lanen, molens en watergangen. Een populaire route is de Werelderfgoedroute, die ook langs de nabijgelegen Schermerpolder en De Rijp voert.

Lokale evenementen

  • Jaarlijkse Beemster Kaasmarkt in Middenbeemster, met proeverijen en demonstraties.
  • Open Monumentendag, waarbij diverse stolpboerderijen en historische panden gratis toegankelijk zijn.
  • Fortentocht, een wandel- en fietsevenement langs meerdere forten van de Stelling van Amsterdam.

Culinair
De Beemster is beroemd om zijn Beemsterkaas, die wereldwijd wordt geëxporteerd. Bezoekers kunnen kaasboerderijen bezoeken voor rondleidingen en proeverijen. Daarnaast zijn er restaurants die werken met streekproducten, zoals Beemster lam en seizoensgroenten.

Seizoensgebonden activiteiten
In het voorjaar kleuren de bollenvelden aan de randen van de polder in felle tinten. In de zomer zijn er openluchtconcerten in Middenbeemster en in de herfst worden oogstfeesten georganiseerd.

Overnachten
Van luxe hotels tot kleinschalige B&B’s en vakantiehuizen: in de Beemster en omliggende dorpen is volop keuze. Campings en camperplaatsen bieden mogelijkheden voor wie dicht bij de natuur wil verblijven.

Bereikbaarheid
De Beemster is goed bereikbaar via de A7 (afslag Purmerend-Noord of Middenbeemster). Met het openbaar vervoer reis je via Purmerend of Hoorn en stap je over op de bus. Fietsers kunnen via knooppuntroutes eenvoudig de polder in.

Lokale tips en weetjes

  1. Beemster Arboretum in Zuidoostbeemster herbergt meer dan 250 boomsoorten en is vrij toegankelijk.
  2. In de winter, bij strenge vorst, verandert de ringvaart in een geliefde schaatsroute.
  3. De Beemster maakt deel uit van het Laag Holland-gebied, een netwerk van historische polders en dorpen met gezamenlijke fiets- en vaarroutes.

Gemeente en regio

De voormalige gemeente Beemster is sinds 2022 onderdeel van de gemeente Purmerend. Binnen de historische polder liggen de dorpen Middenbeemster, Noordbeemster, Westbeemster en Zuidoostbeemster. De regio wordt gekenmerkt door open vergezichten, rechte sloten en een rijke agrarische traditie.

Bronnen

Plaats een reactie