Bergeijk, Noord-Brabant

Laatste update 08/09/2025 door Redactie

In het zuiden van de provincie Noord-Brabant, tegen de Belgische grens, ligt de gemeente Bergeijk. Deze uitgestrekte plattelandsgemeente maakt deel uit van de regio De Kempen en wordt omringd door een mozaïek van bossen, heidevelden, beekdalen en landbouwgronden. De gemeente bestaat uit vijf karakteristieke kernen: Bergeijk, Luyksgestel, Riethoven, Weebosch en Westerhoven. In de directe omgeving liggen plaatsen als Eersel, Valkenswaard, Bladel en net over de grens het Belgische Lommel. Dankzij de ligging nabij natuurgebieden én de aanwezigheid van cultureel erfgoed is Bergeijk een aantrekkelijke bestemming voor zowel rustzoekers als actieve vakantiegangers.

Verklaring van de naam

De naam Bergeijk kent een lange geschiedenis en is in de loop der eeuwen meerdere malen veranderd. De oudst bekende vermelding dateert uit 1137, toen het dorp in een goederenlijst van de abdij van Sint Jacob in Luik werd aangeduid als Echa. In de 13e eeuw komen varianten als Eik en Eikelberge voor. Taalhistorici vermoeden dat de naam verwijst naar een verhoogde plek (berg) met eikenbomen (eik), wat goed past bij het landschap van de Brabantse zandgronden. De ligging op een lichte verhoging in een verder vlak gebied kan deze naamgeving hebben versterkt.

Geschiedenis

Prehistorische sporen
In zowel Bergeijk als Luyksgestel zijn prehistorische grafheuvels bewaard gebleven. Deze archeologische monumenten wijzen op bewoning in de late steentijd en vroege bronstijd. De aanwezigheid van hoger gelegen zandgronden en vruchtbare beekdalen maakte het gebied aantrekkelijk voor vroege landbouwgemeenschappen.

Middeleeuwen
Vanaf de 13e eeuw kwam Bergeijk steeds meer onder invloed van de hertogen van Brabant. De macht van lokale grootgrondbezitters, zoals de familie Van Eijk en kerkelijke instellingen uit Luik en Thorn, nam af. In 1331 verleende hertog Jan III van Brabant de inwoners van Bergeijk en Westerhoven het recht om een deel van de heide te gebruiken voor veeweide en turfwinning. Dit gebruiksrecht werd in 1544 bevestigd door keizer Karel V. Tot ver in de 18e eeuw bleven de gemeenschappelijke heidegronden een belangrijke bron van brandstof en graasland.

Bestuurlijke veranderingen
Het dorp behoorde eeuwenlang tot het prinsbisdom Luik. Pas in 1818 werd Luyksgestel onderdeel van Noord-Brabant, na een ruil met het Belgische Lommel. In 1810 werd de gezamenlijke schepenbank van Bergeijk, Westerhoven en Riethoven opgeheven, waarna elk dorp een zelfstandige gemeente werd.

Industrialisatie en groei
Aan het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw vestigden zich enkele industrieën, waaronder sigarenfabrieken, zuivelfabrieken en steenbakkerijen. Toch bleef het landelijke karakter overheersen. Na 1960 groeiden de dorpen snel door woningbouw en de komst van forensen.

Gemeentelijke herindeling
Op 1 januari 1997 werden Westerhoven, Riethoven, Luyksgestel en Bergeijk samengevoegd tot de huidige gemeente Bergeijk.

Toeristische wetenswaardigheden

Architectuur van Gerrit Rietveld
In het centrum van Bergeijk zijn meerdere ontwerpen van de beroemde architect Gerrit Rietveld te bewonderen, waaronder het voormalige Weverij De Ploeg-gebouw en bijbehorende parkontwerpen van tuinarchitect Mien Ruys. Deze combinatie van modernistische architectuur en landschapsontwerp is uniek in Nederland.

Prehistorische grafheuvels
Verspreid in de bossen bij Bergeijk en Luyksgestel liggen meerdere grafheuvels. Wandelroutes vanaf de dorpsranden leiden langs deze stille getuigen van duizenden jaren geschiedenis.

Fietsen en wandelen zonder grenzen
Dankzij de ligging aan de Belgische grens biedt Bergeijk letterlijk grenzeloze mogelijkheden voor fietsers. Via het knooppuntennetwerk zijn routes te plannen door de Brabantse Kempen en de Belgische Limburgse natuurgebieden.

Lokale tips en weetjes

  1. In augustus vindt in Luyksgestel het jaarlijkse Bloemencorso plaats, waarbij praalwagens versierd met duizenden bloemen door het dorp trekken.
  2. Het natuurgebied Plateaux-Hageven, deels in België, is vanuit Bergeijk eenvoudig per fiets te bereiken en staat bekend om zijn bijzondere flora en fauna.
  3. In Riethoven wordt jaarlijks de Brabantsedag Fietstocht georganiseerd, een recreatieve tocht langs historische boerderijen en kapelletjes.
  4. Automuseum Bergeijk is in 2006 gesloten en bestaat niet langer.

Culinair genieten
De gemeente telt diverse bourgondische eetgelegenheden, van traditionele Brabantse cafés tot restaurants met streekgerechten zoals Kempische asperges, wildgerechten in het najaar en ambachtelijke kazen.

Seizoensgebonden activiteiten

  • Voorjaar: bloesemtochten door de beekdalen van de Keersop en Beekloop
  • Zomer: openluchtconcerten in het park bij De Ploeg
  • Herfst: paddenstoelenwandelingen in de bossen van Weebosch
  • Winter: kerstmarkten in Bergeijk en Westerhoven

Overnachten
In de gemeente zijn tal van accommodaties beschikbaar, van campings en B&B’s tot vakantiehuizen en hotels. Populaire opties zijn kleinschalige boerencampings in Weebosch en luxe vakantieparken in Luyksgestel.

Bereikbaarheid
Bergeijk is goed bereikbaar via de A67 (afrit Eersel) en N397. Met het openbaar vervoer is de gemeente te bereiken via busverbindingen vanuit Eindhoven, Valkenswaard en Eersel.

Bronnen

Plaats een reactie