Laatste update 23/09/2025 door Redactie
In het oosten van de provincie Zuid-Holland, aan de rand van het Groene Hart, ligt de stad Gouda. Samen met de dorpen Haastrecht, Gouderak, Reeuwijk, Driebruggen, Waarder en Nieuwerbrug vormt zij de gemeente Gouda. De stad ligt tussen de rivieren Gouwe, Hollandse IJssel en Vlist, en is goed bereikbaar vanuit steden als Rotterdam, Utrecht en Den Haag. Gouda staat bekend om haar monumentale binnenstad, ambachtelijke tradities en levendige marktplein.
Verklaring van de naam Gouda
De naam Gouda is afgeleid van de rivier de Gouwe, die door het centrum stroomt. Deze waterloop vormde eeuwenlang een belangrijke verbinding tussen de Hollandse IJssel en het boezemgebied van Rijnland. De toevoeging “-da” verwijst naar een nederzetting. De naam weerspiegelt dus zowel de geografische ligging als de historische functie van de stad als handelsplaats aan het water.
Geschiedenis
Gouda kreeg in 1272 stadsrechten van graaf Floris V. Dankzij haar ligging aan vaarwegen groeide de stad uit tot een centrum voor handel, nijverheid en ambacht. In de middeleeuwen stond Gouda bekend om haar bier, kaarsen, pijpen en aardewerk. De stad ontwikkelde een bloeiende markt en kreeg een eigen waaggebouw, waar goederen werden gewogen en verhandeld.
De 15e en 16e eeuw markeerden een culturele bloeiperiode. De bouw van de Sint-Janskerk, met haar beroemde gebrandschilderde ramen, is daarvan het bekendste voorbeeld. De kerk is met 123 meter de langste van Nederland en herbergt de zogeheten Goudse Glazen, vervaardigd door meesterglazeniers als Dirk en Wouter Crabeth.
Ook het gotische Stadhuis op de Markt is een iconisch gebouw, gebouwd in 1450 en een van de oudste vrijstaande stadhuizen van Nederland. Tegenover het stadhuis staat de Waag, waar vroeger de Goudse kaas werd gewogen. Tegenwoordig is hier het Kaasmuseum gevestigd.
Toeristische wetenswaardigheden Gouda
Het centrum van Gouda telt meer dan 300 monumenten. De grachten, hofjes en steegjes geven de stad een authentiek karakter. Een stadswandeling langs de monumenten is verkrijgbaar bij de VVV Gouda. De route voert langs de Sint-Janskerk, het Stadhuis, de Waag, diverse hofjes, visbanken en ambachtshuizen.
Google Maps: Sint-Janskerk Gouda
Adres: Achter de Kerk 2, 2801 JX Gouda
Openingstijden: Maandag t/m zaterdag 10:00–17:00
Entree: €7,50 volwassenen, kinderen gratis
Parkeren: Betaald parkeren in parkeergarages Nieuwe Markt en Bolwerk
OV: NS-station Gouda, 10 minuten lopen
Google Maps: Stadhuis Gouda
Adres: Markt 1, 2801 JG Gouda
Google Maps: Goudse Waag
Adres: Markt 35, 2801 JK Gouda
Musea en ambacht
Naast het Kaasmuseum in de Waag zijn er meerdere musea in Gouda. Het Museum Gouda, gevestigd in het voormalige Catharina Gasthuis, toont kunst en geschiedenis van de stad. De Moriaan is gewijd aan Goudse pijpen en keramiek. In de Hoge Gouwe, een van de oudste straten van de stad, bevindt zich de kaarsenmakerij De Vergulde Kaars, waar bezoekers zelf kaarsen kunnen dompelen, gieten of kleuren. In de Pottenbakkerij en Pijpenmakerij van Adrie Moerings worden kleipijpen nog op ambachtelijke wijze vervaardigd.
Lokale tips en weetjes
- Het Gouwe-aquaduct onder de A12 laat het verkeer ongehinderd onder de rivier door stromen.
- In de zomermaanden organiseert de stad de Goudse Kaasmarkt, een evenement op de Markt met demonstraties van kaasdragers en handelaars.
- In het Museum Gouda bevindt zich een zeldzaam altaarretabel uit de zestiende eeuw, afkomstig uit het voormalige klooster van de Kruisbroeders.
Streekgerechten en horeca
Gouda staat wereldwijd bekend om haar kaas, maar ook stroopwafels, Goudse pijpen en aardewerk zijn typische streekproducten. In het centrum zijn diverse eetgelegenheden waar lokale specialiteiten worden geserveerd. In cafés aan de Markt kun je genieten van een kaasplank, een warme stroopwafel of een gerecht met seizoensgroenten uit de regio.
Fiets- en wandelroutes
De omgeving van Gouda leent zich uitstekend voor fiets- en wandeltochten. Routes voeren langs de Reeuwijkse Plassen, het Gouwekanaal, en door veenweidegebieden richting Haastrecht en Gouderak. De Gouwestreekroute is een populaire fietsroute van circa 40 kilometer, met uitzicht op molens, boerderijen en waterwegen.
Gemeente en omliggende plaatsen
De gemeente Gouda bestaat uit:
Gouda, Haastrecht, Gouderak, Reeuwijk, Driebruggen, Waarder, Nieuwerbrug
De regio ligt in het oosten van Zuid-Holland, grenzend aan de provincies Utrecht en Noord-Holland, en maakt deel uit van het Groene Hart. De ligging tussen rivieren, plassen en veenweiden maakt het gebied aantrekkelijk voor natuurliefhebbers, fietsers en cultuursnuivers.
Bronnen
- Gemeente Gouda – informatie over woonkernen, bereikbaarheid, erfgoed en evenementen
- VVV Gouda – stadswandeling, toeristische informatie en monumenten
- Museum Gouda – tentoonstellingen, collecties en historische achtergrond
- De Vergulde Kaars – ambachtelijke kaarsenmakerij en workshops
- Pottenbakkerij Moerings – informatie over kleipijpen en ambachtelijke productie
- Stichting Goudse Kaasmarkt – programma en achtergrondinformatie over het jaarlijkse kaasevenement
- Waarneming.nl – actuele waarnemingen van flora en fauna in Gouda en omgeving