Laatste update 23/09/2025 door Redactie
In het noordelijke deel van Friesland, tussen uitgestrekte akkers en eeuwenoude terpen, ligt het dorpje Hantum. Deze karakteristieke plaats maakt deel uit van de gemeente Noardeast-Fryslân, die in 2019 ontstond uit een fusie van de voormalige gemeenten Dongeradeel, Ferwerderadiel en Kollumerland. In de directe omgeving liggen dorpen als Hantumhuizen, Hiaure, Foudgum, Ternaard, Nes, en de stad Dokkum, het noordelijkste stadje van de Friese elf steden.
Verklaring van de naam Hantum
De naam Hantum is afgeleid van het Oud-Friese Honthem of Hontum, wat vermoedelijk duidt op een nederzetting van een persoon genaamd Hont. De uitgang “-um” is een veelvoorkomende aanduiding voor woonplaatsen in Friesland. Door de eeuwen heen is de naam geëvolueerd tot het huidige Hantum, zoals het dorp vandaag bekendstaat.
Geschiedenis
Hantum is gebouwd op een hoge terp, een kunstmatige heuvel die bescherming bood tegen overstromingen. De terpstructuur is nog altijd zichtbaar in het dorpsbeeld. De oudste bebouwing dateert uit de middeleeuwen, met als meest prominente erfgoed de Nicolaaskerk, een romaanse kerk uit de late 12e eeuw. Deze kerk, gelegen aan de Tsjerkestrjitte 2, is gebouwd van tufsteen en werd in de 16e eeuw verhoogd met baksteen. De toren, die het oorspronkelijke westwerk verving, stamt uit 1808. Binnenin bevindt zich een houten tongewelf, een preekstoel uit 1715 en een orgel van Willem Hardorff uit 1876.
De kerk is een rijksmonument en wordt nog altijd gebruikt voor protestantse erediensten. De terp waarop de kerk staat is deels afgegraven, maar de verhoogde ligging is nog goed zichtbaar.
Een bijzonder historisch feit is dat Antonius Brugmans, natuurkundige en filosoof, in Hantum werd geboren op 22 oktober 1732. Hij was hoogleraar aan de Universiteit van Groningen en bekend om zijn werk op het gebied van magnetisme.
Toeristische wetenswaardigheden Hantum
Ondanks zijn bescheiden omvang — met circa 390 inwoners — biedt Hantum een verrassend scala aan bezienswaardigheden en activiteiten voor toeristen die rust, cultuur en spiritualiteit zoeken.
Boeddhistisch centrum Karma Deleg Chö Phel Ling
Een unieke trekpleister is het Tibetaans boeddhistisch centrum Karma Deleg Chö Phel Ling, gelegen aan de Stoepawei 1. Dit spirituele complex werd in 1986 gesticht door Lama Gawang Rinpoche, op aanwijzing van de 16e Karmapa. Het terrein omvat een 13 meter hoge Tashi Gomang-stoepa, een tempel, een meditatiezaal en een rondgang met 108 gebedsmolens. De stoepa is gevuld met relikwieën, mantra’s en heilige objecten, waaronder een relikwie van Boeddha Eusung.
Adres: Stoepawei 1, 9147 BP Hantum
Openingstijden: Zondag 11.00–16.00 uur, overige dagen op afspraak
Entree: Gratis, donatie welkom
Bereikbaarheid: Parkeren op terrein, OV via buslijn naar Dokkum, overstap op lokale verbinding
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Stoepawei+1,+9147+BP+Hantum
De Hantumermolen
Ten zuiden van het dorp staat de Hantumermolen, een poldermolen uit 1880 gebouwd door molenmaker Gerben van Wieren. De molen heeft een vlucht van 22 meter en werd gerestaureerd in 1978, 1994 en 2023. Oorspronkelijk bemaalde de molen een gebied van 480 hectare; tegenwoordig is dat circa 100 hectare. De molen is eigendom van de Stichting Monumentenbehoud Noardeast-Fryslân en wordt op afspraak bemalen door een vrijwillige molenaar.
Adres: Stoepawei 2, 9147 BG Hantum
Bezoek: Alleen op afspraak via 06 2193 5676
Entree: Gratis
Google Maps: https://www.google.com/maps/
Nicolaaskerk
De Nicolaaskerk is een goed bewaard voorbeeld van romaanse bouwkunst. Het schip en koor zijn eind 12e eeuw van tufsteen gebouwd en in de 16e eeuw verhoogd met rode baksteen. De toren dateert uit 1808. Binnen zijn onder meer een preekstoel uit 1715, een doopboog uit 1862 en een orgel uit 1876 te bewonderen.
Adres: Tsjerkestrjitte 2, 9147 BM Hantum
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Tsjerkestrjitte+2,+9147+BM+Hantum
Wandelen en natuur
Hantum ligt aan de Hantummervaart, een waterloop die het landschap karakter geeft. Hier worden regelmatig grutto’s, kieviten, roerdompen, watersnippen en bruine kiekendieven waargenomen.
Een aanbevolen wandelroute is de Rondje Hantum – Waaxens – Brantgum – Foudgum – Hiaure, een 12,9 km lange pelgrimsroute die start bij de Nicolaaskerk en langs historische terpen en kerken voert.
Streekproducten en culinaire tips
Binnen 2 km van Hantum bevinden zich meerdere boerderijwinkels met lokale producten zoals Friese droge worst, rauwmelkse kaas en honing. In Ternaard zijn onder andere Aardappelboerderij Streekstra, Bonaventura en Aardappelhandel Fokke de Jong actief.
Een culinair adres in de buurt is De Posthoorn in Dokkum, waar streekgerechten worden geserveerd met ingrediënten uit de regio.
Lokale activiteiten
In dorpshuis d’Ald Skoalle vinden regelmatig kleinschalige culturele avonden en bijeenkomsten plaats. Het boeddhistisch centrum organiseert jaarlijks een open dag met meditatiesessies en rondleidingen.
Gemeente Noardeast-Fryslân
Hantum maakt deel uit van de gemeente Noardeast-Fryslân, die bestaat uit de volgende plaatsen:
Dokkum, Holwerd, Ternaard, Anjum, Oosternijkerk, Metslawier, Ee, Engwierum, Niawier, Hantum, Nes, Lioessens, Wierum, Paesens, Moddergat, Morra, Brantgum, Raard, Hantumhuizen, Oostrum, Aalsum, Bornwird, Hiaure, Foudgum, Hantumeruitburen, Oostmahorn, Wetsens, Jouswier, Waaxens
Bronnen
- AlleCijfers.nl
Gebruikt voor demografische gegevens, woningvoorraad, WOZ-waarde en inwonersaantallen van Hantum. - Gemeente Noardeast-Fryslân
Gebruikt voor gemeentelijke indeling, omgevingsinformatie en actuele plannen zoals woningbouwprojecten in Hantum. - Karma Kagyu Nederland
Gebruikt voor informatie over het boeddhistisch centrum Karma Deleg Chö Phel Ling, inclusief adres, openingstijden en achtergrond. - Stichting Monumentenbehoud Noardeast-Fryslân
Gebruikt voor gegevens over de Hantumermolen, zoals bouwjaar, restauraties, bereikbaarheid en eigendom. - Friesland.nl
Gebruikt voor toeristische informatie over de Nicolaaskerk en culturele bezienswaardigheden in de regio. - Reliwiki.nl
Gebruikt voor historische en bouwkundige gegevens van de Nicolaaskerk, inclusief interieurkenmerken en monumentstatus. - Waarneming.nl
Gebruikt voor actuele flora- en faunawaarnemingen in de omgeving van Hantum, zoals vogelsoorten in het landschap rond de Hantummervaart. - Boerengids.nl
Gebruikt voor het lokaliseren van boerderijwinkels binnen 2 km van Hantum, met streekproducten zoals kaas, worst en honing. - AlleWandelroutes.nl
Gebruikt voor de vermelding van de pelgrimsroute Rondje Hantum – Waaxens – Brantgum – Foudgum – Hiaure, inclusief afstand en startpunt.