Laatste update 02/09/2025 door Redactie
Steenderen ligt in de gemeente Bronckhorst, in de provincie Gelderland, in de Achterhoek. Het dorp ligt ten oosten van de rivier de IJssel, tussen Bronkhorst, Doesburg en Zutphen, en is omgeven door oud klei- en esland. Vanuit Doesburg en Zutphen bereikt u Steenderen via rustige binnenwegen; fietsen door de IJsselvallei is hier een goede manier om de omgeving te verkennen.
Verklaring van de naam
De herkomst van de naam Steenderen is niet met zekerheid vastgesteld. Vaak wordt gedacht aan een verwijzing naar “steen” (bijvoorbeeld een verharde plek of een stenen huis) in contrast met het natte veen- en kleilandschap langs de IJssel. In historische bronnen komen varianten voor die erop duiden dat het een oud toponiem is uit de streek rond Zutphen en Doesburg.
Geschiedenis
Steenderen is een oud esdorp met middeleeuwse wortels, ontstaan op hoger gelegen gronden nabij de IJssel. Eeuwenlang was de economie agrarisch, met akkerbouw op de essen en weilanden langs de stroomruggen. Tot 2005 was Steenderen een zelfstandige gemeente; sindsdien maakt het deel uit van de fusiegemeente Bronckhorst, samen met onder meer Vorden, Hengelo (Gld), Zelhem en Hummelo en Keppel. In en rond het dorpslint vindt u karakteristieke boerderijen en dijkstructuren die de waterstaatkundige geschiedenis van de IJsselvallei weerspiegelen.
Toeristische wetenswaardigheden
Joodse begraafplaats aan het Maneveld
Aan het Maneveld ligt de Joodse begraafplaats van Steenderen, die sinds 1811 in gebruik is. In 1966 kreeg het terrein de status van rijksmonument; sinds 1968 is het onderhoud ondergebracht bij de gemeente Bronckhorst. Opvallend zijn de kleine steentjes op de zerken: in de Joodse traditie markeren bezoekers zo hun aanwezigheid en respect. Bloemen worden bij Joodse begrafenissen niet gebruikt; historisch werden bloemen elders vaak ingezet om geuren te maskeren, maar binnen de Joodse rouwgebruiken past een sobere, respectvolle benadering zonder bloemen.
Dorpswandeling en erfgoed
Een wandeling door Steenderen voert langs historische erven, houtwallen en kleine landwegen richting de dijken aan de IJssel. De schaal is kleinschalig en landelijk; ideaal voor wie authentieke Achterhoekse dorpssferen zoekt.
Fietsen in de IJsselvallei
Vanaf Steenderen fietst u zo naar Bronkhorst (bekend als de kleinste stad van Nederland), naar hanzestad Doesburg of naar Zutphen. De routes langs de IJssel bieden zicht op uiterwaarden, rivierduinen en weidevogels. In het voorjaar en najaar zijn de kleuren en het licht bijzonder fraai.
Lokale tips
- Respectvol bezoek: De Joodse begraafplaats aan het Maneveld is een rouwplek. Bezoek in stilte, betreed alleen de paden en informeer bij de gemeente Bronckhorst naar actuele bezoekafspraken.
- Rondje IJssel: Combineer Steenderen met een fietsrondje via Bronkhorst en de dijk langs de IJssel. Neem een verrekijker mee voor ooievaars en grutto’s.
- Historische steden: Maak er een dagtrip van en plan een lunchpauze in Doesburg of Zutphen; beide steden liggen op aangename fietsafstand.
- Beste seizoen: In het voorjaar bloeien houtwallen en boomgaarden rond Steenderen; in de zomer zijn de uiterwaarden langs de IJssel op hun mooist.
Bronnen
- https://www.bronckhorst.nl – Algemene plaatsinformatie over Steenderen, gemeentelijke indeling, beheer van de Joodse begraafplaats aan het Maneveld, actuele bezoekafspraken.
- https://www.gelderland.nl Geografische ligging in de provincie Gelderland, aanduiding van de Achterhoek als streek, toeristische fietsroutes in de IJsselvallei.
- https://www.cultureelerfgoed.nl – Status van de Joodse begraafplaats als rijksmonument, historische duiding van het esdorp en erfgoed in en rond Steenderen.
- https://www.rijkswaterstaat.nl – Informatie over de rivier de IJssel, waterbeheer in de IJsselvallei, uiterwaarden en dijkstructuren.
- https://www.waterschaprijnenijssel.nl – Waterstaatkundige details over het beheer van sloten, dijken en polders rond Steenderen, onderhoudswerkzaamheden in het stroomgebied van de IJssel.