De vuurtoren van Vlieland: baken van licht, leven en geschiedenis

Laatste update 17/07/2025 door Redactie

Hoog boven de duinen van Vlieland prijkt een markant rood silhouet: de vuurtoren op het Vuurboetsduin, ook wel liefkozend de “Rode Kabouter” genoemd. Voor vakantiegangers is het een geliefde bestemming met panoramisch uitzicht, maar achter het gietijzeren bouwwerk schuilt een rijke geschiedenis én een verhaal van bewoners die het licht levend hielden.

Geschiedenis: van vuurbaak tot gietijzeren toren

  • 1462: Eerste vermelding van een vuur op Vlieland, waarschijnlijk een open kolenvuur op houten palen.
  • 1836: Bouw van een stenen vuurtoren naar ontwerp van Jacob Valk, met petroleumverlichting.
  • 1909: De huidige gietijzeren toren wordt geplaatst, afkomstig van de lage vuurtoren van IJmuiden. Ontworpen door Quirinus Harder, specialist in vuurtorenbouw1.
  • 1912: Een uitkijklokaaltje wordt toegevoegd, het zogeheten “zwaluwnestje”, voor beter zicht bij slecht weer.
  • 1944: Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt de toren beschoten door een Engels vliegtuig. De lichtinstallatie raakt zwaar beschadigd, maar wordt later hersteld.

De toren is slechts 16,8 meter hoog, maar dankzij zijn ligging op het 42 meter hoge Vuurboetsduin reikt het licht tot 54 meter boven zeeniveau, met een bereik van 20 zeemijl.

Bewoners en lichtwachters: leven in dienst van het licht

Tot in de jaren ’80 werd de vuurtoren bemand door lichtwachters, die verantwoordelijk waren voor:

  • Het ontsteken en onderhouden van het licht.
  • Het bijhouden van logboeken en meteorologische waarnemingen.
  • Het bieden van hulp bij noodsituaties op zee.

De lichtwachters woonden in dienstwoningen nabij de toren en vormden een hechte gemeenschap. Hun verhalen zijn nog terug te vinden in lokale archieven en anekdotes van eilanders. Het is lastig om een volledige historische lijst van alle vuurtorenwachters op Vlieland te geven, omdat deze gegevens verspreid zijn over lokale archieven en niet centraal zijn gepubliceerd. Maar enkele namen zijn wél bekend dankzij publicaties en eilandverhalen:

  • Germ Veenstra Sinds 1990 is hij de vuurtorenpachter en gastheer van de toren. Daarvoor was hij jarenlang actief als vrijwilliger bij de KNRM en gemeenteraadslid. Germ is een geliefde verteller en noemt de toren zijn “Panorama Germ”.
  • Jaap List Pleegvader van zangeres Liesbeth List. Hij was vuurtorenwachter in de jaren ’50 en ’60 en woonde met zijn gezin in de dienstwoning bij de toren.
  • Klaas Roos Bekend van een historische foto waarop hij door de kapotgeschoten optiek kijkt na een beschieting in 1944.

Sinds 1990 is de vuurtoren geautomatiseerd, maar tijdens openingstijden is er nog steeds een vuurtorenwachter aanwezig voor rondleidingen en uitleg.

Heden: uitzicht, rondleidingen en trouwlocatie

Vandaag de dag is de vuurtoren:

  • Toegankelijk voor publiek van april tot oktober, met vaste openingstijden.
  • Een trouwlocatie voor wie letterlijk in het licht wil trouwen.
  • Een plek voor souvenirs en verrekijkers, te koop in het uitkijkpostje naast de toren.
  • Een geliefd uitkijkpunt: bij helder weer zie je Texel, Terschelling en zelfs Leeuwarden.

De toren heeft recent een duurzame renovatie ondergaan, waarbij oude coatings met Chroom-6 zijn verwijderd en vervangen door milieuvriendelijke lagen.

Toekomst: duurzaam licht en blijvende magie

  • In 2024 is de vuurtoren voorzien van LED-verlichting, als onderdeel van een verduurzamingsproject van Rijkswaterstaat.
  • De toren blijft een actief nautisch baken, maar ook een cultureel icoon voor Vlieland.
  • Plannen voor verdere digitalisering en educatieve toepassingen zijn in ontwikkeling, zodat ook toekomstige generaties het verhaal van het licht kunnen blijven beleven.

Bronnen

De vuurtoren van Vlieland is meer dan een rood baken in de duinen—het is een levend monument van zeevaart, gemeenschap en verbeelding. Een must-see voor elke vakantieganger die het eiland écht wil leren kennen.