Laatste update 01/12/2025 door Redactie
Hoog boven de duinen van Vlieland prijkt een markant rood silhouet: de vuurtoren op het Vuurboetsduin, ook wel liefkozend de “Rode Kabouter” genoemd. Voor vakantiegangers is het een geliefde bestemming met panoramisch uitzicht, maar achter het gietijzeren bouwwerk schuilt een rijke geschiedenis én een verhaal van bewoners die het licht levend hielden.
Geschiedenis: van vuurbaak tot gietijzeren toren
- 1462: Eerste vermelding van een vuur op Vlieland, waarschijnlijk een open kolenvuur op houten palen.
- 1836: Bouw van een stenen vuurtoren naar ontwerp van Jacob Valk, met petroleumverlichting.
- 1909: De huidige gietijzeren toren wordt geplaatst, afkomstig van de lage vuurtoren van IJmuiden. Ontworpen door Quirinus Harder, specialist in vuurtorenbouw1.
- 1912: Een uitkijklokaaltje wordt toegevoegd, het zogeheten “zwaluwnestje”, voor beter zicht bij slecht weer.
- 1944: Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt de toren beschoten door een Engels vliegtuig. De lichtinstallatie raakt zwaar beschadigd, maar wordt later hersteld.
- 1960: De koepel is in de loop van de twintigste eeuw meerdere keren vervangen. Een belangrijke vervanging vond plaats in de jaren zestig, en later opnieuw bij een renovatie in 2019. Een van de oude koepels kreeg een nieuwe bestemming en staat tegenwoordig bij de midgetgolfbaan op Vlieland
De toren is slechts 16,8 meter hoog, maar dankzij zijn ligging op het 42 meter hoge Vuurboetsduin reikt het licht tot 54 meter boven zeeniveau, met een bereik van 20 zeemijl.
Bewoners en lichtwachters: leven in dienst van het licht
Tot in de jaren ’80 werd de vuurtoren bemand door lichtwachters, die verantwoordelijk waren voor:
- Het ontsteken en onderhouden van het licht.
- Het bijhouden van logboeken en meteorologische waarnemingen.
- Het bieden van hulp bij noodsituaties op zee.
De lichtwachters woonden in dienstwoningen nabij de toren en vormden een hechte gemeenschap. Hun verhalen zijn nog terug te vinden in lokale archieven en anekdotes van eilanders. Het is lastig om een volledige historische lijst van alle vuurtorenwachters op Vlieland te geven, omdat deze gegevens verspreid zijn over lokale archieven en niet centraal zijn gepubliceerd. Maar enkele namen zijn wél bekend dankzij publicaties en eilandverhalen:
- Germ Veenstra Sinds 1990 is hij de vuurtorenpachter en gastheer van de toren. Daarvoor was hij jarenlang actief als vrijwilliger bij de KNRM en gemeenteraadslid. Germ is een geliefde verteller en noemt de toren zijn “Panorama Germ”.
- Jaap List Pleegvader van zangeres Liesbeth List. Hij was vuurtorenwachter in de jaren ’50 en ’60 en woonde met zijn gezin in de dienstwoning bij de toren.
- Klaas Roos Bekend van een historische foto waarop hij door de kapotgeschoten optiek kijkt na een beschieting in 1944.
Sinds 1990 is de vuurtoren geautomatiseerd, maar tijdens openingstijden is er nog steeds een vuurtorenwachter aanwezig, die zicht gekscherend vuurtorenpachter noemt. Hij geeft bevlogen rondleidingen en uitleg.
Praktische informatie over de Vuurtoren van Vlieland
Naast de rijke geschiedenis biedt de Vuurtoren van Vlieland ook een unieke ervaring voor bezoekers. De toren telt slechts 51 treden, die via een smalle wenteltrap naar boven leiden. Eenmaal boven wacht een balkon met een panoramisch uitzicht over Vlieland, de Noordzee en de Waddenzee. Bij helder weer zijn zelfs Texel, Terschelling en de Friese kust zichtbaar.
Ligging op de Vuurboetsduin
De vuurtoren staat op de Vuurboetsduin, met 42 meter de hoogste duin van de Waddeneilanden. Hierdoor bevindt het licht zich ruim 54 meter boven zeeniveau, wat zorgt voor een indrukwekkend bereik.
Fotogeniek symbool
De felrode toren met wit lichthuis is een geliefd icoon en siert talloze ansichtkaarten. Bij elk weertype is het een prachtig object om vast te leggen.
Natuur en omgeving
De vuurtoren ligt in een bosrijk duinlandschap net buiten Oost-Vlieland. Combineer je bezoek met een wandeling door dit bijzondere natuurgebied.
Bezoek en toegankelijkheid
- Openingstijden: doorgaans geopend tussen juli en oktober, meestal in het weekend.
- Bereikbaarheid: vanuit Oost-Vlieland wandel je in ongeveer 15 minuten naar de toren via een heuvelachtig duingebied.
- Voorzieningen: geen horeca bij de toren, maar volop cafés en restaurants in het dorp.
- Toegankelijkheid: beklimming alleen via trap, minder geschikt voor bezoekers die slecht ter been zijn.
Maritiem erfgoed
De huidige toren werd gebouwd in 1909 en doet sindsdien dienst als baken voor zeelieden. Het licht heeft een herkenbaar ritme: twee seconden aan, gevolgd door twee seconden uit.
Heden: uitzicht, rondleidingen en trouwlocatie
Vandaag de dag is de vuurtoren:
- Toegankelijk voor publiek van april tot oktober, met vaste openingstijden.
- Een trouwlocatie voor wie letterlijk in het licht wil trouwen.
- Een plek voor souvenirs en verrekijkers, te koop in het uitkijkpostje naast de toren.
- Een geliefd uitkijkpunt: bij helder weer zie je Texel, Terschelling en zelfs Leeuwarden.
De toren heeft recent een duurzame renovatie ondergaan, waarbij oude coatings met Chroom-6 zijn verwijderd en vervangen door milieuvriendelijke lagen.
Toekomst: duurzaam licht en blijvende magie
- In 2024 is de vuurtoren voorzien van LED-verlichting, als onderdeel van een verduurzamingsproject van Rijkswaterstaat.
- De toren blijft een actief nautisch baken, maar ook een cultureel icoon voor Vlieland.
- Plannen voor verdere digitalisering en educatieve toepassingen zijn in ontwikkeling, zodat ook toekomstige generaties het verhaal van het licht kunnen blijven beleven.
Nabijgelegen bezienswaardigheden
Een bezoek aan de vuurtoren kan uitstekend worden gecombineerd met andere attracties in de buurt:
- Kaasbunker (±125 m)
- Bokkendal (±150 m)
- Vuurboetsduin (±225 m)
- Uitkijktoren op de Vuurboetsduin (±250 m)
- Het Woeste Westen (±300 m)
De vuurtoren van Vlieland is meer dan een rood baken in de duinen—het is een levend monument van zeevaart, gemeenschap en verbeelding. Een must-see voor elke vakantieganger die het eiland écht wil leren kennen.
