Laatste update 24/09/2025 door Redactie
Watergang is een klein, schilderachtig dorp in de provincie Noord-Holland, gelegen in de gemeente Waterland. Het ligt ten noorden van Amsterdam en grenst aan het uitgestrekte veenweidegebied van Landelijk Noord. In de directe omgeving bevinden zich dorpen als Broek in Waterland, Ilpendam en Zuiderwoude, terwijl de historische stad Monnickendam op korte afstand ligt. Het dorp ligt midden in het karakteristieke polderlandschap van Waterland, met zijn smalle sloten, groene weiden en houten huizen in traditionele kleuren. Dankzij de ligging langs de provinciale weg N235 is Watergang goed bereikbaar vanuit zowel Amsterdam als Purmerend.
Verklaring van de naam
De naam Watergang verwijst waarschijnlijk naar de vele waterlopen die het dorp doorkruisen. In de middeleeuwen werd met ‘watergang’ een gegraven of natuurlijke waterloop bedoeld die diende voor afwatering en transport. Het dorp ligt op een smalle strook land tussen sloten en vaarten, waardoor de naam een directe beschrijving is van de omgeving. De ligging in het veenweidegebied, waar waterbeheer altijd van levensbelang was, maakt deze naam extra betekenisvol.
Geschiedenis
Watergang is een van de oudste ontginningsdorpen van Waterland. Het ontstond in de middeleeuwen toen het veen werd ontwaterd en geschikt gemaakt voor landbouw. De smalle kavels, gescheiden door sloten, zijn nog altijd zichtbaar in het landschap.
In de 17e eeuw kende het dorp een periode van welvaart, mede dankzij de nabijheid van Amsterdam en de handel over water. Een bekende historische figuur is Neeltje Pater, een van de rijkste vrouwen van de VOC-tijd, die sporen naliet in en rond de kerk van Watergang. Veel huizen uit deze periode, vaak met grijsgeschilderde houten gevels, zijn bewaard gebleven en geven het dorp zijn karakteristieke aanzicht.
Watergang maakte eeuwenlang deel uit van een agrarische gemeenschap, waarbij veeteelt en melkproductie de belangrijkste inkomstenbronnen waren. Door de ligging langs de vaarroute naar Amsterdam konden producten eenvoudig naar de stad worden vervoerd. In de 20e eeuw veranderde het dorp langzaam in een woonplaats voor forensen, maar het historische karakter bleef behouden.
Toeristische wetenswaardigheden
Ondanks zijn bescheiden omvang biedt Watergang een verrassende mix van cultuurhistorie, natuur en rust. Het dorp is een ideaal startpunt voor wandel- en fietstochten door het veenweidegebied van Waterland.
Historische gebouwen en dorpsgezicht
Het dorpscentrum van Watergang wordt gekenmerkt door houten huizen in traditionele Waterlandse stijl, vaak in grijs, groen of blauw geschilderd. De Dorpskerk is een belangrijk historisch monument. Binnen zijn nog elementen te vinden die herinneren aan de 17e eeuw, waaronder details die verband houden met Neeltje Pater.
Praktische informatie – Dorpskerk Watergang
Adres: Dorpsstraat 1, 1454 AH Watergang
Openingstijden: beperkt toegankelijk, vaak open tijdens evenementen of op afspraak
Entree: gratis
Parkeren: beperkt in het dorp, aanbevolen is parkeren aan de rand en te voet verder gaan
OV: busverbinding vanuit Amsterdam en Purmerend, halte Watergang
Google Maps
Natuur en recreatie
Watergang ligt midden in het natuurgebied Waterland, een belangrijk broedgebied voor weide- en moerasvogels zoals grutto, tureluur en kievit. In het voorjaar en de zomer is het gebied een paradijs voor vogelaars.
Langs het dorp lopen diverse fietsroutes, waaronder de Waterlandse Zeedijkroute, die langs historische dijken, molens en dorpen voert. Wandelaars kunnen kiezen voor het Waterlandpad, dat door weilanden, langs sloten en over houten bruggetjes gaat.
Praktische informatie – Natuurgebied Waterland
Adres: diverse toegangen, o.a. via Dorpsstraat Watergang
Openingstijden: vrij toegankelijk
Entree: gratis
Parkeren: bij startpunten van wandelroutes
OV: bus naar halte Watergang
Google Maps
Lokale tips en minder bekende plekken
- In de zomermaanden worden in de regio Waterland kleinschalige evenementen georganiseerd, zoals kunstmarkten en open tuindagen, waarbij ook Watergang vaak meedoet.
- Een culinaire tip is het proeven van streekproducten bij boerderijen in de omgeving, zoals kaas en zuivel van lokale melkveehouders.
- Voor een bijzonder uitzicht over het polderlandschap is de houten brug aan de noordkant van het dorp een aanrader, vooral bij zonsopkomst of zonsondergang.
Fiets- en wandelroutes
Een populaire fietsroute start in Watergang, voert via Broek in Waterland naar Zuiderwoude en Monnickendam, en keert terug langs de Waterlandse Zeedijk. Wandelaars kunnen kiezen voor een rondwandeling van circa 8 kilometer door het veenweidegebied, waarbij je onderweg veel weidevogels en historische boerderijen tegenkomt.
Praktische informatie – Waterlandse Zeedijkroute
Startpunt: Dorpsstraat Watergang
Lengte: ca. 35 km
Openingstijden: vrij toegankelijk
Entree: gratis
Parkeren: bij startpunt of in nabijgelegen dorpen
OV: bus naar halte Watergang
Google Maps
Seizoensgebonden activiteiten
In het voorjaar is het gebied rond Watergang op zijn mooist, met bloeiende slootkanten en drukke vogelactiviteit. De zomer leent zich voor lange fietstochten en picknicks in het veld. In de herfst zorgen ochtendmist en herfstkleuren voor een schilderachtig decor, terwijl de winter bij strenge vorst mogelijkheden biedt om te schaatsen op de sloten.
Bronnen
- Gemeente Waterland – Algemene informatie over Watergang, ligging, voorzieningen en evenementen.
- Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed – Historische gegevens over de Dorpskerk en beschermde dorpsgezichten in Waterland.
- Historische Vereniging Oud Broek in Waterland – Achtergrondinformatie over de geschiedenis van Watergang, Neeltje Pater en de ontwikkeling van het dorp.