Laatste update 01/09/2025 door Redactie
In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 werd het zuidwesten van Nederland zwaar getroffen door een combinatie van springtij en een zware noordwesterstorm. Het water van de Noordzee steeg tot ongekende hoogte, waardoor op tientallen plaatsen de dijken braken. Grote delen van Zeeland, het westen van Noord-Brabant en de Zuid-Hollandse eilanden kwamen onder water te staan.
Oorzaken van de ramp
De ramp werd veroorzaakt door samenlopende omstandigheden: een uitzonderlijk hoge springvloed en een storm die aanwakkerde tot orkaankracht. Het water werd opgestuwd tot boven de capaciteit van veel dijken, waarvan sommige nog verzwakt waren door oorlogsschade uit de Tweede Wereldoorlog en onvoldoende herstel in de naoorlogse jaren.
Verloop van de gebeurtenis
In de nacht werden duizenden bewoners in hun slaap verrast door het binnenstromende water. In sommige polders sloegen de vloedgolven metershoog over het land. Pas bij het eerste daglicht konden reddingsacties grootschalig op gang komen, omdat telefoonlijnen uitgevallen waren en veel gebieden onbereikbaar waren.
Vanuit heel Nederland én het buitenland kwam hulp. Soldaten uit onder meer België, Frankrijk, Verenigde Staten en Verenigd Koninkrijk zetten boten, vliegtuigen en helikopters in om mensen en dieren van daken en zolders te redden. Kerken, scholen en gemeenschapshuizen werden ingericht als opvanglocaties.
Gevolgen
De ramp kostte het leven aan 1.835 mensen en tienduizenden dieren. Ongeveer 72.000 bewoners moesten hun huis tijdelijk verlaten. Huizen, boerderijen en infrastructuur werden verwoest of zwaar beschadigd. De landbouwgrond was vaak langdurig onbruikbaar door het binnengedrongen zoute water.
Herstel en wederopbouw
Direct na de ramp begon het dichten van de dijken, aanvankelijk met zandzakken en later met machines. In april 1953 waren nog elf gaten niet gesloten; het laatste werd op 6 november bij Ouwerkerk op Schouwen-Duiveland gedicht. De gebeurtenis gaf de doorslag tot uitvoering van het Deltaplan, dat leidde tot de aanleg van de Deltawerken en het ophogen van alle primaire zeeweringen.
Toeristische wetenswaardigheden en herinneringsplekken
Watersnoodmuseum, Ouwerkerk
- Adres: Weg van de Buitenlandse Pers 5, Ouwerkerk
- Gevestigd in de caissons waarmee het laatste gat werd gedicht
- Openingstijden: dagelijks van 10.00 tot 17.00 uur
- Entree: ca. € 12,50 voor volwassenen
- Google Maps: Watersnoodmuseum
Deltapark Neeltje Jans, Vrouwenpolder
- Belevingspark over de Deltawerken en waterveiligheid
- Seizoensgebonden openingstijden; check vooraf de agenda
- Google Maps: Deltapark Neeltje Jans
Herdenkingsmonument, Oude-Tonge
- Monument voor de slachtoffers van de ramp op Goeree-Overflakkee
- Jaarlijkse herdenking op 1 februari
Minder bekende plekken
- Hoedekenskerke: klein museum over de lokale gevolgen van de ramp en de wederopbouw.
- Zierikzee: diverse panden in de binnenstad tonen nog watermerken en plaquettes ter herinnering aan 1953.
- Colijnsplaat: wandelroute langs de oude dijkvakken en herstelwerken.
Lokale tips
- Combineer een bezoek aan het Watersnoodmuseum met een fietstocht over Schouwen-Duiveland langs de voormalige doorbraaklocaties.
- In Yerseke kun je na een bezoek aan de Oosterscheldekering verse zeevruchten proeven in de haven.
- Bij laagwater zijn in sommige polders nog restanten van oude dijkdoorbraken zichtbaar; lokale gidsen organiseren excursies.
Bronnen
- Rijkswaterstaat – Technische informatie over de Deltawerken, dijkherstel en waterveiligheidsbeleid.
- Watersnoodmuseum – Historische gegevens, ooggetuigenverslagen en actuele bezoekersinformatie.
- Provincie Zeeland – Regionale erfgoedinformatie en toeristische routes langs herdenkingsplekken.
- Nationaal Rampenfonds – Informatie over hulpacties en inzamelingen tijdens en na de Watersnoodramp.