Stiltegebieden: Wat je moet weten

Laatste update 08/09/2025 door Redactie

In een land waar het vaak druk en bedrijvig is, vormen stiltegebieden een zeldzame oase van rust. Hier overheersen natuurlijke geluiden zoals vogelgezang, ruisende bladeren en kabbelend water. Deze gebieden zijn aangewezen om zowel de natuur als de bezoeker te laten genieten van een geluidsarme omgeving. Ze liggen verspreid over heel Nederland, van de uitgestrekte Waddenzee tot de bossen van de Veluwe en de uiterwaarden langs de grote rivieren.

Achtergrondinformatie

Een stiltegebied is een door de provincie aangewezen gebied waar het geluidsniveau zo laag mogelijk wordt gehouden. Het doel is om de natuurlijke rust te behouden, zodat flora en fauna ongestoord kunnen leven en bezoekers de kans krijgen om te ontspannen.

In stiltegebieden zijn alleen geluiden toegestaan die bij het gebied passen, zoals natuurgeluiden of beperkt agrarisch gebruik. Activiteiten die veel lawaai veroorzaken, zoals gemotoriseerde watersport, luidruchtige evenementen of het gebruik van drones, zijn meestal verboden.

Nederland telt samen ongeveer 650.000 hectare aan stiltegebied. Vaak overlappen deze gebieden met natuurgebieden die ook om andere redenen beschermd zijn, zoals Natura 2000-gebieden.

Geschiedenis

Het aanwijzen van stiltegebieden begon in de jaren tachtig, toen duidelijk werd dat geluidsoverlast niet alleen hinderlijk is voor mensen, maar ook schadelijk kan zijn voor dieren. Provincies kregen de bevoegdheid om gebieden aan te wijzen waar rust en stilte prioriteit hebben.

Met de komst van de Omgevingswet is de bescherming van stiltegebieden opgenomen in de provinciale omgevingsverordeningen. Gemeenten moeten deze gebieden vervolgens opnemen in hun omgevingsplannen, zodat de regels ook lokaal gelden.

Door de jaren heen zijn sommige stiltegebieden uitgebreid, terwijl andere zijn aangepast vanwege veranderend landgebruik of nieuwe inzichten in natuurbescherming.

Toeristische wetenswaardigheden

Bekende stiltegebieden in Nederland

  • Noordelijke Veluwe – Uitgestrekte bossen en heidevelden, ideaal voor lange wandelingen en fietstochten.
  • Veluwezoom – Afwisselend landschap met heuvels, bossen en open heide.
  • Rijnstrangen bij Zevenaar – Rivierlandschap met bijzondere vogelsoorten.
  • Waddenzee – UNESCO Werelderfgoed, waar stilte samengaat met een uniek getijdenlandschap.
  • Oosterschelde – Zeeuwse wateren met rijke onderwaternatuur en rustige oevers.

Drie bijzondere locaties met praktische informatie

  1. Nationaal Park Veluwezoom
    Adres: Heuvenseweg 5a, 6991 JE Rheden
    Openingstijden: dagelijks van zonsopgang tot zonsondergang
    Entree: gratis toegang
    Parkeren: diverse parkeerplaatsen bij ingangen, betaald of gratis afhankelijk van locatie
    OV: trein naar Rheden of Dieren, daarna wandel- of fietstocht naar het park
    Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Nationaal+Park+Veluwezoom/@52.045,6.055,12z
  2. Punt van Reide – Groningen
    Adres: Dallingeweersterweg, 9946 TA Termunten
    Openingstijden: vrij toegankelijk
    Entree: gratis
    Parkeren: kleine parkeerplaats bij het uitkijkpunt
    OV: bus naar Termunten, daarna ca. 20 minuten lopen
    Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Punt+van+Reide/@53.2969444,7.0508333,17z
  3. Nationaal Park Oosterschelde
    Adres: Stationsstraat 4, 4301 JR Zierikzee (bezoekerscentrum)
    Openingstijden: bezoekerscentrum di–za 10.00–16.00 uur
    Entree: gratis toegang tot het park
    Parkeren: bij bezoekerscentrum en diverse uitkijkpunten
    OV: bus naar Zierikzee, daarna te voet of per fiets verder
    Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Nationaal+Park+Oosterschelde/@51.6166667,4.05,11z

Lokale tips en weetjes

  • In stiltegebieden geldt vaak een aanlijnplicht voor honden, ook buiten het broedseizoen, om verstoring van dieren te voorkomen.
  • Sommige provincies hebben speciale stiltewandelroutes uitgezet, waarbij je langs de stilste plekken van het gebied komt.
  • In de Waddenzee en delen van de Oosterschelde zijn er excursies waarbij je onder begeleiding van een gids de stilte op het water ervaart.
  • Geluidsniveaus in stiltegebieden worden soms gemeten; het streefdoel is vaak onder de 40 decibel, vergelijkbaar met zacht geruis van bladeren.
  • In de herfst en winter zijn stiltegebieden vaak nog rustiger, maar houd rekening met kortere dagen en wisselvallig weer.

Veiligheid en respect voor de natuur

Bezoekers van stiltegebieden worden gevraagd om zich rustig te gedragen, op paden te blijven en geen geluidsapparatuur te gebruiken. Vermijd groepsactiviteiten die veel geluid maken en respecteer afsluitingen van paden of zones. Zo blijft de rust behouden voor mens en dier.

Bronnen