Apeldoorn, Gelderland

Laatste update 08/09/2025 door Redactie

In het hart van de provincie Gelderland, aan de oostelijke rand van de Veluwe, ligt Apeldoorn. Deze stad wordt omringd door uitgestrekte bossen, heidevelden en zandverstuivingen, en grenst aan dorpen als Beekbergen, Hoenderloo, Loenen (Op de Veluwe*) en Uddel. Richting het noorden liggen Wenum-Wiesel en Hoog Soeren, terwijl Klarenbeek en Oosterhuizen de zuidelijke en oostelijke grenzen markeren. De centrale ligging, goede bereikbaarheid en de combinatie van natuur, cultuur en stedelijke voorzieningen maken Apeldoorn tot een geliefde bestemming voor zowel toeristen als dagjesmensen.
* Niet te verwisselen met Loenen aan de Vecht.

Verklaring van de naam

De naam Apeldoorn is waarschijnlijk afgeleid van het Oudnederlandse apa (water) en thorn (doornstruik of doornhaag). Dit zou kunnen verwijzen naar een nederzetting bij een met doornstruiken begroeide waterloop. Een andere theorie legt de oorsprong bij appel en lo (open plek in het bos), wat zou duiden op een open plek waar appelbomen groeiden. Beide verklaringen passen bij het historische landschap van de Veluwe, waar beekdalen, bosranden en open plekken elkaar afwisselden.

Geschiedenis

Vroege vermeldingen en ontwikkeling
Apeldoorn wordt voor het eerst genoemd in historische bronnen uit het jaar 793. In de middeleeuwen ontwikkelde het zich als agrarische nederzetting langs de beken die het gebied doorkruisen. De aanwezigheid van watermolens en papiermolens legde de basis voor de latere industriële ontwikkeling.

Groei in de 19e en 20e eeuw
In de 19e eeuw groeide Apeldoorn uit tot een geliefde woonplaats voor welgestelden, mede dankzij de komst van Paleis Het Loo als koninklijke residentie. De aanleg van spoorlijnen en de opkomst van industrieën zoals papier, textiel en chemie zorgden voor verdere groei. In de 20e eeuw ontwikkelde de stad zich tot een belangrijk regionaal centrum met onderwijsinstellingen, waaronder een theologische hogeschool en technische opleidingen.

Gemeente en dorpen
De gemeente Apeldoorn omvat naast de stad zelf ook de kernen Assel, Hoog Buurlo, Beekbergen en Lieren, Beemte-Broekland, Hoenderloo, Hoog Soeren, Klarenbeek (Gelderland), Loenen, Nieuw-Milligen, Oosterhuizen, Radio Kootwijk, Uddel, Wenum-Wiesel en Woeste Hoeve. Elk van deze dorpen heeft een eigen karakter, van toeristische trekpleisters tot stille agrarische gemeenschappen.

Toeristische wetenswaardigheden

Paleis Het Loo
Dit voormalige koninklijke paleis is een van de bekendste bezienswaardigheden van Nederland. Het 17e-eeuwse gebouw werd gebouwd voor stadhouder-koning Willem III en koningin Mary II. Bezoekers kunnen het paleis, de stallen en de uitgestrekte baroktuinen verkennen. Op speciale dagen, zoals in het voorjaar en de zomermaanden, is het dakpaviljoen geopend voor publiek, met een panoramisch uitzicht over de tuinen en het paleispark.
Adres: Koninklijk Park 1, 7315 JA Apeldoorn
Openingstijden: dinsdag t/m zondag 10.00–17.00 uur
Entree: volwassenen €19,50, kinderen 4–12 jaar €5,00, t/m 3 jaar gratis
Parkeren: betaald parkeren op het terrein
OV: bus vanaf station Apeldoorn, halte bij de ingang
Google Maps-link

Apenheul
Uniek dierenpark waar apen in grote vrijheid leven, vaak los tussen de bezoekers. Sinds de opening in 1971 is het park uitgegroeid tot een internationaal gerenommeerd centrum voor apenverzorging en -onderzoek. Naast gorilla’s en orang-oetans zijn er meer dan 30 soorten apen te zien, waaronder het kleinste aapje ter wereld, de pygmee-oestiti. Hoogtepunten zijn de houten Amazonebrug en de avontuurlijke Mekranoti Trail voor kinderen.
Adres: J.C. Wilslaan 21, 7313 HK Apeldoorn
Openingstijden: dagelijks van 10.00–17.00 uur (april–oktober)
Entree: volwassenen €27,50, kinderen 3–12 jaar €22,50, t/m 2 jaar gratis
Parkeren: betaald parkeren bij het park
OV: bus vanaf station Apeldoorn, halte Apenheul
Google Maps-link

CODA Museum
Het CODA Museum combineert moderne kunst, sieradenontwerp, papierkunst en streekhistorie. Naast de vaste collectie zijn er regelmatig wisselende tentoonstellingen. De vaste presentatie ‘Woudreuzen en Fluisterheggen’ belicht de natuur- en cultuurgeschiedenis van de Veluwe.
Adres: Vosselmanstraat 299, 7311 CL Apeldoorn
Openingstijden: dinsdag, woensdag, vrijdag 10.00–17.30 uur; donderdag tot 20.30 uur; zaterdag 10.00–17.00 uur; zondag 13.00–17.00 uur; maandag gesloten
Entree: volwassenen €12,50, kinderen t/m 17 jaar gratis
Parkeren: betaald parkeren in de omgeving
OV: op loopafstand van station Apeldoorn

Nationaal Canadees Bevrijdingsmonument
Gelegen aan de Koning Lodewijklaan, herdenkt dit monument de ruim 7.000 Canadese militairen die sneuvelden bij de bevrijding van Nederland in 1945. Het werd in 2000 onthuld en is een plek van bezinning en dankbaarheid.

Gedenkteken Koninginnedag 2009
Bij de kruising van de Jachtlaan en de Loolaan staat een monument ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de aanslag op Koninginnedag 2009. Het ontwerp, met glazen ballonnen in een granieten omlijsting, symboliseert kwetsbaarheid, feest en rouw.

Vliegveld Teuge
Op korte afstand van Apeldoorn ligt Vliegveld Teuge, waar bezoekers sinds 2009 kunnen overnachten in een omgebouwd historisch vliegtuig van het type Ilyushin 18. Het toestel is volledig ingericht als luxe suite, met behoud van originele cockpit en interieurdetails.

Lokale evenementen
Apeldoorn kent een rijk evenementenprogramma, waaronder de Koninklijke Stadsfeesten, de Midwinter Marathon en diverse markten en braderieën. In de zomermaanden vinden er concerten plaats in het Orpheus Theater en in parken zoals het Oranjepark.

Culinaire adressen
De stad biedt een breed scala aan eetgelegenheden, van Veluwse streekrestaurants tot internationale keukens. Aanraders zijn de lokale wildgerechten in het najaar en de ambachtelijke bieren van Apeldoornse brouwerijen.

Fiets- en wandelroutes
Vanuit Apeldoorn starten talloze routes door de Veluwe. Populair zijn de tocht naar Radio Kootwijk en de rondwandeling door Hoog Soeren. Ook de Apeldoornse parken, zoals het Prins Hendrikpark en het Matenpark, zijn ideaal voor een ontspannen wandeling.

Kunst in de openbare ruimte
In de stad zijn diverse kunstwerken te vinden, waaronder moderne sculpturen, historische beelden en muurschilderingen. Rond het CODA Museum en in het centrum zijn regelmatig tijdelijke kunstinstallaties te zien.

Seizoensgebonden activiteiten
In het voorjaar kleuren de parken frisgroen en bloeien de rododendrons bij Paleis Het Loo. De zomer is ideaal voor festivals en openluchtconcerten. In de herfst trekken de bossen van de Veluwe veel bezoekers voor de bronst van de edelherten. In de winter is de stad sfeervol verlicht en vinden er kerstmarkten plaats.

Drie extra lokale tips en weetjes

  1. Het Oranjepark in het centrum is een rijksmonument en werd in 1876 aangelegd als wandelpark.
  2. Apeldoorn heeft een uitgebreid netwerk van beken, zoals de Grift, die vroeger water leverden aan papiermolens.
  3. In Loenen bevindt zich de hoogste waterval van Nederland, de Loenense Waterval, op korte afstand van de stad.

Bronnen

Plaats een reactie