Eenum, Groningen

Laatste update 24/09/2025 door Redactie

In het oosten van de provincie Groningen, tussen de dorpen Leermens, Zeerijp, Loppersum en Garrelsweer, ligt het historische wierdedorp Eenum. Het dorp maakt deel uit van de gemeente Eemsdelta, die in 2021 ontstond uit een fusie van de voormalige gemeenten Appingedam, Delfzijl en Loppersum. De omgeving bestaat uit vruchtbare kleigronden, oude wierden, karakteristieke boerderijen en stille landwegen. Dankzij de ligging in het eeuwenoude wierdengebied van Noordoost-Groningen is Eenum een interessante bestemming voor liefhebbers van erfgoed, rust en landschapsbeleving.

Verklaring van de naam

De naam Eenum is vermoedelijk afgeleid van een persoonsnaam in combinatie met het Oudfriese “heem” of “um”, wat “woonplaats” betekent. In middeleeuwse bronnen komt de naam voor als “Enhem” of “Enum”, wat duidt op een nederzetting op een verhoogde terp. De ligging op een wierde past bij deze betekenis en sluit aan bij de oorsprong van veel dorpen in het Groningse kustgebied.

Geschiedenis

Eenum ontstond in de vroege middeleeuwen als wierdedorp. De oorspronkelijke terp werd in 1917 grotendeels afgegraven om ruimte te maken voor landbouw. Desondanks is de structuur van het dorp nog herkenbaar, met een centrale kerk en verspreide bebouwing. In de loop der eeuwen ontwikkelde Eenum zich tot een agrarische gemeenschap met een sterke band met omliggende dorpen als Loppersum en Zeerijp.

De gemeente Eemsdelta bestaat uit:
Appingedam, Delfzijl, Loppersum, Eenum, Zeerijp, Leermens, Garrelsweer, Spijk, Godlinze, Holwierde, Termunten, Wagenborgen, Meedhuizen, Tjuchem, ’t Zandt, Oosterwijtwerd, Krewerd, Westeremden, Stedum, Eenumerhoogte, Eekwerd, Heveskes, Farmsum, Marsum, Oosterhoek, Solwerd, Weiwerd

Toeristische wetenswaardigheden

Hervormde Kerk en Arp Schnitger-orgel

Het belangrijkste monument van Eenum is de Hervormde Kerk, een eenbeukige kerk met een recht gesloten koor en een ongelede toren met ingesnoerde naaldspits. De kerk dateert uit de eerste helft van de dertiende eeuw en is daarmee een van de oudste kerken in de regio. In de zestiende eeuw werden de vensters vergroot, en in 1845 werd het oorspronkelijke halfronde koor vervangen door een rechthoekige afsluiting. Een ingrijpende restauratie vond plaats in 1975–1976.

Binnenin bevinden zich een zeventiende-eeuwse preekstoel, een herenbank uit dezelfde periode en diverse grafzerken uit de zeventiende en achttiende eeuw. Het orgel werd in 1704 gebouwd door de beroemde orgelbouwer Arp Schnitger en is grotendeels origineel. Restauratie vond plaats in 1987.

Adres: IJzerbaan14, 9913 PD Eenum
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/IJzerbaan+14,+9913+PD+Eenum
Website: kerkeenum.nl
Openingstijden: Tijdens concerten en op afspraak via Stichting Oude Groninger Kerken, Sleuteladres Kerkpad 12 tel. 06 48586065; Kerkpad 2 tel. 0596-572864
Entree: Gratis
OV: Bus 45 vanaf station Loppersum

Landschap en natuur

Het landschap rond Eenum bestaat uit open akkers, sloten, houtwallen en verspreide wierden. Hier worden grutto’s, kieviten, tureluurs en velduilen waargenomen. In het voorjaar bloeien de bermen met fluitenkruid en koolzaad, terwijl in de herfst de kleigronden rust uitstralen onder een lage zon.

Eenum ligt aan het wandelnetwerk van Groningen en is verbonden met routes richting Leermens, Zeerijp en Loppersum. Het Wad- en Wierdenpad, een langeafstandswandeling door het zeekleigebied, loopt langs het dorp. Ook het lokale Ommetje Eenumerhoogte biedt een korte route met uitzicht over het landschap, al is deze niet officieel gemarkeerd.

Lokale weetjes

  • In de vloer van de kerk liggen grafstenen van lokale notabelen, waaronder leden van de familie Alberda, die in de zeventiende eeuw invloedrijk waren in de regio.
  • Het orgel van Arp Schnitger in Eenum is een van de kleinste die hij bouwde, maar wordt geroemd om zijn klankkleur.
  • De afgraving van de wierde in 1917 was onderdeel van een provinciaal project om landbouwgrond te winnen, waarbij tientallen dorpen hun oorspronkelijke hoogte verloren.

Fiets- en wandelroutes

Fietsers kunnen gebruikmaken van het knooppuntennetwerk dat Eenum verbindt met Loppersum, Appingedam en Garrelsweer. De route langs het Damsterdiep biedt uitzicht op historische boerderijen en waterlopen. Wandelaars kunnen starten bij de kerk en via onverharde paden richting Eenumerhoogte lopen, een kunstmatige verhoging met panoramisch uitzicht.

Seizoensactiviteiten en evenementen

In de zomermaanden worden in de kerk van Eenum kleinschalige concerten georganiseerd, vaak met klassieke muziek of orgelspel. De kerk maakt deel uit van het project Kerkenpad Groningen, waarbij monumentale kerken in het Groningse landschap worden opengesteld voor publiek. In de herfst is het gebied populair bij vogelaars en landschapsfotografen.

Culinaire adressen in de omgeving

Hoewel Eenum zelf geen horeca heeft, liggen er op korte afstand diverse eetgelegenheden:

  • Restaurant De Oude Smidse in Westernieland – streekgerechten met uitzicht op het Wad
  • Herberg De Loohoeve in Schoonloo – fine dining in landelijke setting
  • Theetuin Domies Toen in Pieterburen – biologische lunch in botanische tuin

Bronnen

Plaats een reactie