Jannum, Friesland

Laatste update 25/09/2025 door Redactie

In het noordelijke deel van Friesland, tussen de uitgestrekte weilanden en historische terpen, ligt het dorp Jannum. Deze kleine nederzetting maakt deel uit van de gemeente Noardeast-Fryslân, die in 2019 ontstond uit een fusie van de voormalige gemeenten Ferwerderadiel, Dongeradeel en Kollumerland. In de directe omgeving liggen dorpen als Blije, Ferwert, Hegebeintum en Burdaard, terwijl de stad Dokkum op circa tien kilometer afstand ligt. Het landschap wordt gekenmerkt door eeuwenoude dijken, karakteristieke boerderijen en een rijke cultuurhistorie die teruggaat tot vóór de jaartelling.

Verklaring van de naam Jannum

De naam Jannum (ook wel gespeld als Janum) is vermoedelijk afgeleid van een persoonsnaam, zoals “Jan” of “Johannes”, gecombineerd met het achtervoegsel “-um”, dat in de Friese toponymie duidt op een nederzetting. Deze naamstructuur komt vaker voor in de regio, zoals bij Wierum en Holwerd, en wijst op een vroege oorsprong van het dorp.

Geschiedenis

Jannum is een zogenaamd terpdorp, ontstaan enkele eeuwen vóór het begin van onze jaartelling. Terpen zijn kunstmatige woonheuvels die bescherming boden tegen overstromingen. Jannum behoort tot de groep “vlieterpen”, oftewel vluchtterpen, waarop een kerk en enkele huizen zijn gebouwd. In de negentiende eeuw werd een groot deel van de terp afgegraven, een gangbare praktijk vanwege de vruchtbare grond.

Het dorp heeft een beschermd dorpsgezicht, mede dankzij de aanwezigheid van de historische Hervormde Kerk van Jannum, een éénbeukige kerk van baksteen. Het koor dateert uit circa 1200 en heeft een halfronde binnenzijde en een veelhoekige buitenzijde. Rond 1300 werd het schip gebouwd, voorzien van rondboogvensters met een romano-gotisch kraalprofiel. In de zestiende eeuw werd de kap vernieuwd. Tijdens een restauratie tussen 1942 en 1944 onder leiding van architect J.J.M. Vegter werd aan de westzijde een tuingevel met een hangende klokkenstoel toegevoegd.

Sinds 1947 doet de kerk dienst als kerkmuseum, als uithof van het Fries Museum in Leeuwarden. Hier worden onder andere het enige Friese romaanse zandstenen doopvont uit circa 1200 (afkomstig uit Jellum) en diverse grafzerken en sarcofagen uit de twaalfde eeuw tentoongesteld.

Toeristische wetenswaardigheden Jannum

Jannum is een ideale bestemming voor rustzoekers en liefhebbers van cultuurhistorie. Het dorp biedt een unieke inkijk in het Friese verleden en is omgeven door natuur en erfgoed.

Kerkmuseum en terpboerderij

Naast het kerkmuseum bevindt zich een gerestaureerde terpboerderij, waar bezoekers kunnen overnachten in luxe suites en deelnemen aan wijnproeverijen. De boerderij ligt aan de zuidzijde van de terp en vormt samen met de kerk het historische hart van het dorp.

Wandelroute langs terpen

Een populaire wandelroute verbindt de terpen van Jannum, Hegebeintum en Ferwert. Deze route van circa 12 kilometer voert langs historische boerderijen, dijken en waterlopen, en biedt een panoramisch uitzicht op het Friese landschap. De route is goed bewegwijzerd en geschikt voor alle leeftijden.

Streekproducten in Blije

Op slechts 1,5 kilometer van Jannum ligt de boerderijwinkel Tsiis & Sa in Blije, waar bezoekers terecht kunnen voor ambachtelijke Friese kaas, zuivel en honing. De winkel is een aanrader voor wie lokale producten wil proeven of meenemen.

Natuur bij Blijaastervaart

Ten westen van Jannum, nabij de Blijaastervaart, bevindt zich een kleinschalig natuurgebied waar in het voorjaar talloze weidevogels broeden. Hier worden onder andere grutto’s, kieviten en scholeksters waargenomen. In de zomer bloeien er zeldzame plantensoorten zoals kleine ratelaar en veldkervel.

Terp Hegebeintum

Op korte afstand van Jannum ligt de terp van Hegebeintum, de hoogste terp van Nederland. Hier bevinden zich een middeleeuwse kerk, een museumhuis en een informatiecentrum over het terpenlandschap.

Gemeente en streek

Jannum maakt deel uit van de gemeente Noardeast-Fryslân, die bestaat uit onder andere de volgende plaatsen:

De regio staat bekend om haar rijke cultuurhistorie, het terpenlandschap en de nabijheid van de Waddenzee, een UNESCO Werelderfgoedgebied.

Bronnen

  • Fries Museum – informatie over het kerkmuseum en collectie in Jannum
  • Reliwiki – bouwjaar, architectuur en restauratiegegevens van de Hervormde Kerk
  • Boerengids – bevestiging van boerderijwinkel in Blije binnen 2 km van Jannum
  • Alle Wandelroutes – bevestiging van de terp-wandelroute Jannum–Hegebeintum–Ferwert
  • Waarneming.nl – actuele flora en fauna bij Blijaastervaart
  • Noardeast-Fryslân – gemeentelijke indeling en dorpen
  • Natuurmonumenten – flora-informatie over kleine ratelaar en veldkervel in de regio
  • Terpenenland – achtergrondinformatie over vlieterpen en afgravingen

Plaats een reactie