Laatste update 23/09/2025 door Redactie
Makkum ligt in het zuidwesten van de provincie Friesland, direct aan de kust van het IJsselmeer. Het dorp maakt deel uit van de gemeente Súdwest-Fryslân en bevindt zich tussen plaatsen als Workum, Bolsward en Kornwerderzand. Ten noorden ligt de Afsluitdijk, die Friesland verbindt met Noord-Holland, terwijl in het achterland een netwerk van meren, kanalen en vaarten toegang biedt tot de rest van de provincie. Dankzij deze strategische ligging is Makkum zowel over water als over land uitstekend bereikbaar en vormt het een geliefde uitvalsbasis voor watersporters, natuurliefhebbers en cultuurzoekers.
Verklaring van de naam
De naam Makkum is waarschijnlijk afgeleid van een oude nederzettingsnaam die verwees naar een woonplaats bij een waterloop of moerassig gebied. In de middeleeuwen stond het dorp bekend als de ‘Poort naar de Zuiderzee’, een bijnaam die het te danken had aan de aanwezigheid van twee sluizen. Deze sluizen, in bezit van een nabijgelegen klooster, gaven schepen toegang tot de open zee en maakten van Makkum een belangrijke doorgangsplaats voor handel en scheepvaart.
Geschiedenis
In de middeleeuwen ontwikkelde Makkum zich tot een welvarend handelscentrum. De ligging aan de Zuiderzee en de aanwezigheid van sluizen zorgden voor een constante stroom van goederen en schepen. Tijdens de 17e en 18e eeuw beleefde het dorp zijn Gouden Eeuw. De economie draaide op volle toeren dankzij steen- en tegelbakkerijen, houtzagerijen, oliemolens, papiermolens, pelmolens, scheepswerven en meer dan honderd kalkovens. Vooral de kalkbranderijen waren van groot belang: de hoogwaardige kalk werd onder meer gebruikt bij de bouw van grachtenpanden in Amsterdam.
De scheepvaart en scheepsbouw floreerden door het transport van grondstoffen en eindproducten. Ook de visserij speelde een rol in de lokale economie en vormt tot op de dag van vandaag een bescheiden, maar levendige sector.
In de 19e eeuw kreeg Makkum te maken met economische tegenslag. De haven werd steeds moeilijker bereikbaar door verzanding van de Zuiderzee en de groei van schepen in omvang. Veel bedrijvigheid verdween, al bleven de scheepsbouw en de aardewerkproductie overeind.
De aanleg van de Afsluitdijk in 1932 en het graven van het Makkumerdiep gaven in de 20e eeuw een nieuwe impuls. Makkum ontwikkelde zich tot een centrum voor pleziervaart en toerisme, waarbij de historische charme en de ligging aan het water een grote aantrekkingskracht uitoefenden.
Toeristische wetenswaardigheden
Historisch dorpshart
Het centrum van Makkum ademt nog altijd de sfeer van de 17e eeuw. Rond de oude sluis staan statige koopmanshuizen met rijk versierde gevels en ornamenten. De stedelijke structuur is grotendeels intact gebleven, waardoor een wandeling door het dorp een reis terug in de tijd is.
Lokale tip 1: Let tijdens een wandeling op de gevelstenen en ingebouwde tegeltableaus, vaak afkomstig uit de lokale aardewerkproductie.
Lokale tip 2: In de zomermaanden worden er wekelijks markten en zomeravondbraderieën georganiseerd, waar streekproducten en ambachtelijke waren te koop zijn.
Lokale tip 3: Maak een rondvaart door de grachten en ontdek Makkum vanaf het water.
Aardewerktraditie
Makkum is internationaal bekend om zijn aardewerk, dat hier al sinds 1660 wordt vervaardigd. De kenmerkende tinglazuurtechniek geeft het aardewerk zijn glanzende, witte ondergrond en levendige beschilderingen.
Koninklijke Tichelaar Makkum is het oudste aardewerkbedrijf van Nederland en produceert nog altijd volgens traditionele methoden. Bezoekers kunnen het productieproces van dichtbij bekijken.
Adres: Turfmarkt 65, 8754 CM Makkum
Openingstijden: Maandag t/m vrijdag 09.00–17.00 uur
Entree: Rondleiding op afspraak, prijzen variëren
Parkeren: Gratis parkeren in de nabijheid van de fabriek
OV: Busverbinding vanaf station Sneek of Bolsward
Google Maps
Ook Altena & Krooyenga (Bleekstraat 22-24) produceert traditioneel aardewerk en biedt rondleidingen op werkdagen.
Watersport en recreatie
De haven van Makkum is natuurlijk beschut door een ondiepte in het IJsselmeer en vormt een geliefde aanlegplaats voor zeilers en motorbootvaarders. Er zijn twee jachthavens en een levendige boulevard met terrassen en restaurants.
Vlak buiten de haven ligt recreatiegebied De Holle Poarte, met een breed zandstrand, zwem- en surfmogelijkheden, een kampeerterrein en vakantiewoningen. Het gebied is populair bij gezinnen en watersporters.
Adres: De Holle Poarte 2, 8754 HC Makkum
Openingstijden: Toegankelijk het hele jaar, faciliteiten seizoensgebonden
Entree: Gratis toegang tot het strand, activiteiten tegen betaling
Parkeren: Betaald parkeren nabij het strand
OV: Busverbinding vanaf station Sneek
Google Maps
Natuurgebieden
Voor de kust liggen beschermde natuurgebieden zoals de Makkummer Noordwaard, Makkummer Zuidwaard, Kooiwaard en Workumer Waard. Na de aanleg van de Afsluitdijk werd het water zoeter en ontstond een rijk ecosysteem met een grote variatie aan planten en dieren. Deze gebieden zijn belangrijk broedgebied voor vogels en dienen als rustplaats voor trekvogels, waaronder grote groepen ganzen.
Wandelaars en vogelliefhebbers kunnen hier genieten van uitgestrekte vergezichten en een grote kans op bijzondere waarnemingen.
Cultuur en evenementen
Naast de wekelijkse markten en braderieën kent Makkum een actief verenigingsleven. Jaarlijks terugkerende evenementen zijn onder meer het Makkumer Visserijdagen-weekend en diverse zeilwedstrijden op het IJsselmeer. In de zomer vinden er regelmatig kunstexposities plaats in galerieën en openbare ruimtes.
Culinaire adressen
Langs de boulevard en in het centrum zijn diverse eetgelegenheden te vinden waar verse vis, zoals paling en haring, op het menu staat. Ook zijn er bakkers die Friese specialiteiten als oranjekoek en suikerbrood aanbieden.
Fiets- en wandelroutes
Makkum ligt aan meerdere fietsknooppuntroutes die leiden langs de kust van het IJsselmeer, door het Friese merengebied en naar historische stadjes als Hindeloopen en Workum. Wandelaars kunnen kiezen voor routes door de natuurgebieden of langs de dijk met uitzicht op het water.
Meer informatie:
Bronnen
- Gemeente Súdwest-Fryslân – Gebruikt voor actuele informatie over Makkum, evenementen en bereikbaarheid.
- Koninklijke Tichelaar Makkum – Gebruikt voor feitelijke gegevens over geschiedenis, productieproces, openingstijden en bezoekmogelijkheden.
- It Fryske Gea – Gebruikt voor informatie over natuurgebieden zoals de Makkummer Noord- en Zuidwaard en de Workumer Waard.