Laatste update 01/10/2025 door Redactie
Het Markermeer ligt tussen Noord-Holland en Flevoland, en grenst aan plaatsen als Hoorn (6 km), Enkhuizen (9 km), Lelystad (5 km), Volendam (7 km), Monnickendam (4 km), Marken (6 km), Durgerdam (8 km) en Uitdam (9 km). Het meer is bereikbaar via de N302 en diverse havens langs de kust.
Verklaring van de naam Markermeer
De naam Markermeer is afgeleid van het voormalige eiland Marken, dat ligt aan de zuidwestkant van het meer. Toen de Afsluitdijk in 1932 werd aangelegd, ontstond het IJsselmeer. Later werd het Markermeer afgescheiden door de dijk tussen Lelystad en Enkhuizen, ook wel de Houtribdijk genoemd. De naam verwijst dus naar de ligging en de historische plannen voor inpoldering.
Geschiedenis
Het Markermeer maakte ooit deel uit van de Zuiderzee, een open zeearm die tot diep in het land reikte. Na de aanleg van de Afsluitdijk veranderde het gebied in een binnenmeer. In de jaren daarna werden de Noordoostpolder, Oostelijk Flevoland en Zuidelijk Flevoland drooggelegd. Het Markermeer zou als laatste worden ingepolderd onder de naam Markerwaard, maar dat plan werd in 2003 definitief geschrapt.
In 1976 werd de Houtribdijk aangelegd. Deze weg verbindt Lelystad met Enkhuizen en scheidt het Markermeer van het IJsselmeer. Het Markermeer heeft een oppervlakte van ongeveer 700 km² en een diepte tussen 2 en 4 meter.
Toeristische wetenswaardigheden Markermeer
Het Markermeer is een veelzijdige bestemming voor watersporters, natuurliefhebbers en dagjesmensen. Het gebied biedt havens, natuurprojecten, vogelgebieden en historische stadjes langs de kust.
Watersport en havens
Langs het Markermeer liggen havens in Monnickendam, Volendam, Hoorn, Marken, Durgerdam, Uitdam en Lelystad. Deze havens bieden voorzieningen voor zeilers en motorbootvaarders.
De belangrijkste sluizen zijn:
- Houtribsluizen bij Lelystad – marifoonkanaal 20
- Krabbergatsluizen bij Enkhuizen – marifoonkanaal 22
- Oranjesluizen bij Amsterdam – marifoonkanaal 18
Op het Markermeer geldt marifoonkanaal 1 als standaard uitluisterkanaal.
Marker Wadden
Aan de zuidzijde van de Houtribdijk ligt het natuurproject Marker Wadden, ontwikkeld door Natuurmonumenten. Dankzij een bijdrage van de Nationale Postcode Loterij kon in 2016 gestart worden met de aanleg van eilanden, zandplaten, moerasgebieden en wilgenbossen.
Het gebied is geschikt voor vogels zoals de krooneend, visarend, zeearend en grote zilverreiger. Hier worden ook libellen, vlinders en diverse soorten watervogels waargenomen. Het gebied is bereikbaar per boot vanaf Lelystad Haven.
Google Maps-link naar Marker Wadden, Lelystad Haven
Historische stadjes en musea
Langs het Markermeer liggen historische plaatsen zoals Hoorn, Enkhuizen, Volendam en Monnickendam. Deze stadjes bieden musea, havens, kerken en monumenten. Binnen 10 km van het meer liggen:
- Zuiderzeemuseum, Wierdijk 12–22, Enkhuizen – open dagelijks van 10:00 tot 17:00 uur, entree €9,50, bereikbaar via NS Enkhuizen
Google Maps-link - Museum van de Twintigste Eeuw, Krententuin 24, Hoorn – open dinsdag t/m zondag van 10:00 tot 17:00 uur, entree €9
Google Maps-link - Volendams Museum, Zeestraat 41, Volendam – open dagelijks van 10:00 tot 17:00 uur, entree €8
Google Maps-link
Natuur en vogels
Het Markermeer is een belangrijk rustgebied voor trekvogels. Hier worden soorten als de snor, baardmannetje, brilduiker en kluut waargenomen. Langs de randen van het meer liggen rietvelden, slikken en ondiepe zones die geschikt zijn voor broedende vogels.
Fiets- en wandelroutes
Langs het Markermeer lopen diverse fietsroutes, waaronder de Zuiderzeeroute en de LF Waterlinieroute. Via allewandelroutes.nl zijn wandelingen beschikbaar langs de dijk, door natuurgebieden en langs havens. De routes zijn geschikt voor gezinnen, natuurliefhebbers en recreanten.
Streekgerechten en culinaire adressen
In de stadjes rond het Markermeer vind je restaurants die werken met streekproducten. Denk aan gerookte paling, kibbeling, IJsselmeerkreeft en kazen uit de regio. Boerderijwinkels binnen 2 km van Hoorn, Volendam en Monnickendam bieden verse zuivel, groenten en fruit.
Seizoensgebonden activiteiten
In het voorjaar trekken vogels naar de broedgebieden in de Marker Wadden. In de zomer zijn er plaatselijke zeilwedstrijden en havenfeesten. In de herfst zijn de rietvelden vol zangvogels. In de winter is het Markermeer een rustgebied voor eenden en ganzen.
Bronnen
- Rijkswaterstaat – Vaarinformatie, sluizenbeheer en hydrografie
- Natuurmonumenten – Ecologie en ontwikkeling van Marker Wadden
- Waarneming.nl – Verspreiding en gedrag van vogels en insecten rond het Markermeer
- Boerengids.nl – Boerderijwinkels binnen 2 km van Markermeerplaatsen
- Zuiderzeemuseum – Tentoonstellingen, bereikbaarheid en bezoekersinformatie
- Museum van de Twintigste Eeuw – Collecties, faciliteiten en route-informatie
- Volendams Museum – Exposities, openingstijden en voorzieningen
- Visit Noord-Holland – Streekgerechten en culinaire adressen in de regio