Nieuwersluis, Utrecht

Laatste update 07/10/2025 door Redactie

Nieuwersluis ligt in de provincie Utrecht, in de gemeente Stichtse Vecht. Het dorp bevindt zich aan de Vecht, tussen de plaatsen Loenen aan de Vecht (2 km), Breukelen (4 km), Maarssen (9 km) en Vreeland (3 km). De ligging aan de historische Rijksstraatweg, ooit aangelegd door Napoleon, maakt Nieuwersluis goed bereikbaar en aantrekkelijk voor bezoekers die rust en erfgoed zoeken.

Verklaring van de naam Nieuwersluis

De naam Nieuwersluis verwijst naar een sluis die werd aangelegd in de Vecht om het waterpeil tussen de Vecht en de Angstel te reguleren. Deze sluis is nog steeds zichtbaar bij het binnenrijden van het dorp. Door het opgestuwde water konden omliggende terreinen onder water worden gezet, wat belangrijk was voor de verdediging van het gebied. Ook in de Nieuwe Wetering ligt een schut- en inundatiesluisje dat herinnert aan deze functie.

Geschiedenis

Nieuwersluis kreeg strategische betekenis in de zeventiende eeuw. Rond 1673 werd hier een versterking gebouwd als onderdeel van de verdedigingslinie die later bekend werd als de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Deze linie, aangelegd tussen 1815 en 1885, is sinds 2021 erkend als UNESCO Werelderfgoed. Het dorp werd een garnizoensplaats, wat nog steeds zichtbaar is aan het Fort Nieuwersluis en de Koning Willem III Kazerne.

De kazerne werd in 1867 gesticht door koning Willem III. In de loop der jaren kreeg het gebouw verschillende functies, waaronder een school voor zonen van militairen, een tuchtklasse voor de Opbouwdienst, een opleidingsschool voor de marechaussee en een bewaringskamp voor politieke gevangenen. Sinds 1997 is het complex in gebruik als Penitentiaire Inrichting voor Vrouwen, beheerd door de Dienst Justitiële Inrichtingen. Het terrein is niet toegankelijk voor publiek, maar goed zichtbaar vanaf de openbare weg.

Koning Willem III Kazerne
Adres: Zandpad 3, 3631 NA Nieuwersluis
Google Maps: Koning Willem III Kazerne

Toeristische wetenswaardigheden Nieuwersluis

Het meest opvallende monument in Nieuwersluis is het Fort Nieuwersluis, gelegen aan de oever van de Vecht. Het fort werd in 1673 gebouwd en later uitgebreid met een torenfort, aarden wallen, geschutsopstellingen en remises. Het diende ter bescherming van de sluis, de Vechtkaden en de spoorlijn tussen Amsterdam en Utrecht. Tegenwoordig is het fort eigendom van Natuurmonumenten en wordt het gebruikt voor natuurbeheer en excursies.

Van mei tot oktober organiseert Natuurmonumenten rondleidingen door het fort. Tijdens deze excursies leer je meer over de geschiedenis van de waterlinie en de natuur in het gebied. In de winter is het fort een rustplaats voor vleermuizen, waaronder de baardvleermuis. Ook broeden hier vogels zoals de bosuil en de sperwer. Door het gebruik van zand uit andere gebieden groeien er planten zoals vogelmelk, kraailook en knoopkruid. Langs de rand van het fort staan karakteristieke knotwilgen.

Fort Nieuwersluis
Adres: Zandpad 3, 3631 NA Nieuwersluis
Openingstijden: Alleen tijdens excursies (mei–oktober)
Entree: Gratis voor leden van Natuurmonumenten, anders €5
Parkeren: Beperkt aantal plekken langs het Zandpad
OV: Goed bereikbaar via station Breukelen, daarna 10 minuten fietsen
Google Maps: Fort Nieuwersluis

Langs de oostzijde van de Vecht staan veel houten huizen. Deze werden gebouwd met het oog op militaire noodzaak: ze konden snel worden afgebroken om een vrij schootsveld te creëren. Deze huizen geven het dorp een uniek karakter.

Rondom Nieuwersluis liggen diverse historische buitenplaatsen die het landschap langs de Vecht een statige uitstraling geven. Deze landgoederen, vaak aangelegd in de zeventiende en achttiende eeuw door rijke Amsterdamse kooplieden, dienden als zomerverblijf buiten de stad. In de directe omgeving bevinden zich buitenplaatsen zoals Weerestein, Rupelmonde en Over-Holland. Veel van deze huizen zijn omgeven door fraai aangelegde tuinen, lanen en parkbossen. Hoewel de meeste buitenplaatsen particulier bezit zijn, zijn ze goed zichtbaar vanaf de openbare weg of vanaf het water tijdens een boottocht over de Vecht. Samen vormen ze een waardevol cultuurhistorisch ensemble dat de rijke geschiedenis van de regio weerspiegelt.

In de omgeving van Nieuwersluis zijn diverse wandelroutes beschikbaar. Een aanbevolen route is de Fort Nieuwersluis wandeling, die start bij het fort en langs de Vecht en door het omliggende landschap voert. Deze route is te vinden via allewandelroutes.nl.

Voor natuurliefhebbers is het gebied rond Nieuwersluis rijk aan flora en fauna. Hier worden regelmatig bijzondere soorten waargenomen, zoals de baardvleermuis, bosuil, sperwer, vogelmelk, kraailook en knoopkruid. De combinatie van water, bos en open veld maakt het gebied aantrekkelijk voor wandelaars en fietsers.

In Nieuwersluis zelf zijn geen markten of boerderijwinkels. Wel zijn er in de directe omgeving diverse horecagelegenheden die streekproducten serveren, vooral in Loenen aan de Vecht en Breukelen. Hier kun je genieten van gerechten met lokale kazen, seizoensgroenten en vers gevangen vis uit de Vecht.

Bronnen

Plaats een reactie