Het Pionierspad is een langeafstandswandelroute die je meeneemt door het hart van Nederland, over land dat ooit zee was. De route begint (of eindigt) in Amsterdam en eindigt (of begint) in Markelo, en voert wandelaars door de provincies Flevoland, Overijssel en een stukje Gelderland. Met een lengte van ruim 200 kilometer biedt het pad een unieke combinatie van jonge landschappen, waterwerken en historische dorpen.
Van zeebodem tot wandelpad
De naam ‘Pionierspad’ verwijst naar de eerste bewoners van de drooggelegde polders. Zij bouwden dorpen, legden wegen aan en maakten het land vruchtbaar. De route volgt hun sporen en laat zien hoe Nederland het water heeft getemd. Je wandelt over voormalige zeebodem, langs dijken, kanalen en gemalen die het land droog houden. Tegelijkertijd kom je door bossen, natuurgebieden en agrarisch landschap dat pas sinds de twintigste eeuw bestaat.
Sfeer en landschap
Het landschap verandert per etappe. In Flevoland loop je door uitgestrekte polders, langs rechte wegen en moderne dorpen zoals Dronten, Lelystad en Almere. Hier zie je hoe Nederland nieuw land heeft ontworpen. In Overijssel wandel je door het Nationaal Park Weerribben-Wieden, een moerasgebied met rietvelden, vaarten en trilvenen. Richting Markelo wordt het landschap glooiender, met essen, houtwallen en oude boerderijen.
Langs de route kom je ook door historische plaatsen zoals Blokzijl, Vollenhove en Zwartsluis, die ooit aan de Zuiderzee lagen. Deze stadjes hebben hun maritieme karakter behouden, met havens, pakhuizen en monumentale gevels.
Praktische tips voor wandelaars
Het Pionierspad is verdeeld in etappes van 15 tot 25 kilometer. Elke etappe start en eindigt bij een dorp of stad met OV-verbinding. Grote plaatsen zoals Almere, Lelystad, Emmeloord en Zwolle hebben treinstations en parkeergelegenheid. Kleinere dorpen zijn bereikbaar per streekbus. Wandelnet biedt actuele routekaarten en meldingen van omleidingen.
Omdat sommige delen van het pad door stille natuurgebieden lopen, is het verstandig om water en eten mee te nemen. Horeca is niet overal beschikbaar. In de Weerribben gelden regels voor rust en stilte; honden zijn niet overal toegestaan. Respecteer de aanwijzingen van terreinbeheerders.
Hier is een overzichtelijke tabel met alle etappes van het Pionierspad, gebaseerd op de officiële route zoals gepubliceerd door Wandelnet (zie bronnen). De tabel bevat het etappenummer, de route, de afstand en de tussenliggende plaatsen of gebieden. Daar waar meer achtergrondinformatie beschikbaar is hebben we een link toegevoegd.
| Etappe | Route | Afstand | Tussenliggende plaatsen/gebieden |
|---|---|---|---|
| 01 | Steenwijk – Zuideinde | 15,3 km | Steenwijk, Wieden, Zuideinde |
| 02 | Zuideinde – Vollenhove | 15,3 km | Zuideinde, Blokzijl, Vollenhove |
| 03 | Vollenhove – Enservaart | 13,0 km | Vollenhove, Moespot, Enservaart |
| 04 | Enservaart – Ketelmeer | 19,8 km | Enservaart, Schokland, Ketelmeer |
| 05 | Ketelmeer – Klokbekerweg | 20,1 km | Ketelmeer, Ramspol, Klokbekerweg |
| 06 | Klokbekerweg – Hollandse Hout | 21,6 km | Klokbekerweg, Waterloopbos, Hollandse Hout |
| 07 | Hollandse Hout – Knarbos | 21,9 km | Hollandse Hout, Natuurpark Lelystad, Knarbos |
| 08 | Knarbos – Zeewolde | 18,1 km | Knarbos, Cirkelbos, Zeewolde |
| 09 | Zeewolde – De Eemhof | 20,2 km | Zeewolde, Hulkesteinse Bos, De Eemhof |
| 10 | De Eemhof – De Kemphaan | 20,5 km | De Eemhof, Kathedralenbos, De Kemphaan |
| 11 | De Kemphaan – Muiden | 22,5 km | De Kemphaan, Almere, Muiden |
Let op: de route is gemarkeerd in beide richtingen en kan ook in omgekeerde volgorde worden gelopen. De tussenliggende plaatsen zijn indicatief en gebaseerd op de routebeschrijving van Wandelnet (zie bronnen).
Natuur en erfgoed
Het Pionierspad is niet alleen een wandeling door jong land, maar ook een route langs erfgoed. In Urk, dat ooit een eiland was, zie je de overgang van visserscultuur naar polderleven. In Schokland, UNESCO Werelderfgoed, wandel je over een voormalige terp die nu midden in de polder ligt. Hier wordt de strijd tegen het water tastbaar.
In de Weerribben-Wieden kun je bijzondere flora en fauna tegenkomen, zoals de grote vuurvlinder, otters, en zeldzame moerasplanten. In het voorjaar bloeien de rietlanden en hoor je de roep van de roerdomp. In de herfst kleurt het trilveen goudgeel.
Lokale tips en weetjes
Langs het Pionierspad zijn diverse bezienswaardigheden en musea te bezoeken. Denk aan het Waterloopbos bij Marknesse, waar schaalmodellen van waterwerken liggen. In Urk kun je het Urker Museum bezoeken en in Schokland het Museum Schokland. In Blokzijl en Vollenhove zijn historische stadswandelingen beschikbaar.
Voor wie van streekgerechten houdt: probeer in Zwartsluis of Vollenhove eens een gerecht met paling of snoekbaars, vers uit de omliggende wateren. In Emmeloord en Dronten vind je boerderijwinkels met aardappelen, uien en andere polderproducten.
Routebeheer en kaarten
Het Pionierspad wordt beheerd door Wandelnet, die de officiële kaarten en routebeschrijvingen publiceert. Je kunt de route downloaden via hun website of een papieren gids bestellen. De route is gemarkeerd met wit-rode LAW-tekens. Let op tijdelijke afsluitingen door werkzaamheden of natuurbeheer.
Bronnen
- Wandelnet: officiële routebeheerder van het Pionierspad, bron voor etappe-indeling, routekaarten en meldingen
- Staatsbosbeheer: informatie over natuurgebieden zoals Weerribben-Wieden en Waterloopbos
- UNESCO Werelderfgoed Nederland: status en achtergrond van Schokland als werelderfgoed
- Museum Schokland: informatie over geschiedenis en tentoonstellingen op Schokland
- Urker Museum: cultuurhistorische informatie over Urk
- Waterschap Zuiderzeeland: achtergrond over waterbeheer in Flevoland