Stellendam, Zuid-Holland | Vakantieland Nederland

Laatste update 02/09/2025 door Redactie

Stellendam ligt op Goeree‑Overflakkee in de provincie Zuid‑Holland, aan de zuidzijde van het Haringvliet en op korte afstand van de Noordzee. Het dorp ligt direct ten westen van de Haringvlietsluizen, langs de N57, en vormt de schakel tussen de polders van Goeree‑Overflakkee en de deltawateren richting Hellevoetsluis en Voorne‑Putten. Via de N57 en regionale wegen is Stellendam goed bereikbaar; fietsers hebben vrijliggende paden langs de dammen en dijken.

Verklaring van de naam

De naam Stellendam verwijst naar de dammen en waterwerken waarmee dit deel van Goeree‑Overflakkee in de loop der eeuwen bedijkt en ontgonnen is. Het dorp is het jongste van het eiland en groeide uit rond een ambachtsheerlijkheid die nieuwe polders ontwikkelde aan het Haringvliet.

Geschiedenis

Lang vóór de huidige dorpsvorming lag in dit gebied het eiland Zomerland (Somerlant). Rond 1220 schonken Dirk en Alverade van Voorne land aan de abdij Ter Doest in Vlaanderen; kort daarop ontstond er een nederzetting met een eigen kerk. Tegen het einde van de 14e eeuw raakte Zomerland echter door overstromingen ontvolkt. Op 9 februari 1482 gaven Maximiliaan en Philips schor- en gorsgronden in erfpacht uit voor bedijking tot korenland aan Gerard van Abbenbroeck, waarna opnieuw een kerk werd gebouwd die in 1513 wordt vermeld. Na 1516 ontbreken opbrengsten van die kerk, wat duidt op hernieuwde overstromingen. Op 2 april 1707 is er opnieuw sprake van een gors, waarvan een deel werd verkocht aan de Domeinen van Holland.

Het huidige Stellendam krijgt zijn start in 1782, toen ambachtsheer mr. Iman Cau het eerste huis liet bouwen. Dit pand fungeerde als raadskamer en dorpsherberg en huisvest nu “Het Wapen van Stellendam”. De stellingmolen “Korenlust” dateert uit 1857. Rond 1800 verkeerde het dorp in slechte staat; de Voorstraat werd pas in 1803 verhard met keien. Het dorp voerde regelmatig strijd tegen het water, met zware hoogwaters in 1808, 1823, 1824 en tijdens de Watersnoodramp van 1953. Tot 1819 viel Stellendam kerkelijk onder Goedereede; in dat jaar kreeg het een eigen kerk, geschonken door de ambachtsheer. De eerste steen werd gelegd op 20 mei 1819 door mr. J.J. Cau; op 2 juli 1820 werd de kerk ingewijd. In 1865 verrees de Gereformeerde Kerk op de plek van een afgebrande meestoof; deze werd in 1953 zwaar beschadigd en in 1954 herbouwd.

Van oudsher was de visserij belangrijk. In de 19e eeuw leverde de steurvisserij soms goede inkomsten op. Thuis pellen van garnalen zorgde voor extra gezinsinkomen, maar dit is al vele jaren niet meer toegestaan. Het oude haventje was thuishaven voor vissers en werd gebruikt voor het verladen van landbouwproducten; beurtschippers verbonden Stellendam met omliggende plaatsen. Na de uitvoering van de Deltawerken, waaronder de Haringvlietsluizen, verschoof de bedrijvigheid naar de nieuwe havens en verdween de functie van het oude haventje.

Toeristische wetenswaardigheden

Waterwerken en uitzichtpunten

Vanaf de dijken bij de Haringvlietsluizen heeft u zicht over het Haringvliet, de sluizen en de uitgestrekte polders van Goeree‑Overflakkee. De route langs de N57 biedt meerdere plekken om veilig te stoppen en te kijken naar scheepvaart en vogelrijkdom.
De ligging tussen Haringvliet en Noordzee maakt Stellendam tot een prima startpunt voor tochten richting de stranden bij Ouddorp en de buitendelta bij de Grevelingen.

Erfgoed en dorpsbeeld

Het vroeg‑negentiende‑eeuwse dorpshart met “Het Wapen van Stellendam” en stellingmolen “Korenlust” herinnert aan de pioniersfase van de polderontginning. De dorpskerk (1819–1820) en de Gereformeerde Kerk (1865; herbouw 1954) vertellen het verhaal van geloofsgemeenschap en wederopbouw na 1953.
Een wandeling door en om de Voorstraat maakt de stap van modderpoel naar keienbestrating (1803) en het latere dorpsverkeer inzichtelijk.

Havens en visserij

De historische binnenhaven toont de kleinschalige oorsprong van de visserij. Na de Deltawerken verhuisden visserijactiviteiten naar de moderne havens bij het Haringvliet. Tegenwoordig staat Stellendam bekend als uitvalsbasis voor zee‑ en binnenvisserij, met voorzieningen aan de buitendammen.
In het seizoen zijn er regelmatig activiteiten rond vis en zeeproducten; informeer lokaal naar rondleidingen of markten bij de visserijhavens van Stellendam.

Fietsen en varen

Fietsers combineren Stellendam makkelijk met rondes over Goeree‑Overflakkee via de knooppunten langs de N57, de dijken aan het Haringvliet en richting Ouddorp.
Watersporters vinden aan het Haringvliet jachthavenfaciliteiten en toegang tot beschut water; er zijn trailerhellingen en aanlegplaatsen in de directe omgeving.

Lokale tips

Bezoek de dijk bij de Haringvlietsluizen rond zonsopkomst of ‑ondergang voor bijzondere luchten boven het Haringvliet en kans op doortrekkende vogels.
Loop een kort erfgoedrondje: Voorstraat – molen “Korenlust” – dorpskerk; op zaterdagen draait de molen soms voor publiek.
Voor strandgangers: rij via de N57 naar Ouddorp en kies een van de brede Noordzeestranden; kom vroeg in de zomerweekenden.
Vraag in het dorp naar actuele informatie over visafslag‑activiteiten; buiten het hoogseizoen is het rustiger en kunt u vaak beter parkeren nabij de havens aan het Haringvliet.
Fiets met kinderen een vlak rondje langs de binnendijkse paden tussen Stellendam en de polders van Goeree‑Overflakkee; er zijn picknickplekken met zicht op water en weilanden.

Bronnen

Gemeente Goeree‑Overflakkee: https://www.goeree-overflakkee.nl
- Gebruikt voor: actuele gemeentelijke indeling (sinds 2013 geen gemeente Goedereede meer), kerninformatie over Stellendam, bereikbaarheid en voorzieningen op Goeree‑Overflakkee.
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed: https://www.cultureelerfgoed.nl
- Gebruikt voor: bouwjaren en monumentenstatus van stellingmolen “Korenlust”, de kerkelijke gebouwen in Stellendam en historische duiding van dorpsontwikkeling.
Rijkswaterstaat: https://www.rijkswaterstaat.nl
- Gebruikt voor: informatie over de Deltawerken, ligging en functie van de Haringvlietsluizen, effecten op scheepvaart en waterbeheer in het Haringvliet.
Provincie Zuid‑Holland: https://www.zuid-holland.nl
- Gebruikt voor: provinciale ligging van Stellendam, context van Goeree‑Overflakkee in de delta, recreatieve hoofdinfrastructuur (o.a. N57).
Waterschap Hollandse Delta: https://www.wshd.nl
- Gebruikt voor: waterveiligheid, beheer van dijken en polders rond Stellendam, historische hoogwaters (1808, 1823, 1824) en nasleep van 1953 in het beheergebied.