Laatste update 27/09/2025 door Redactie
Volendam ligt aan de westelijke oever van het IJsselmeer, in de provincie Noord-Holland, en maakt deel uit van de gemeente Edam-Volendam. Het dorp ligt ten noorden van Monnickendam en Marken, en grenst direct aan Edam. Richting het binnenland liggen plaatsen als Purmerend en Middenbeemster. De ligging aan het water, de karakteristieke dijkbebouwing en de nabijheid van historische steden maken Volendam tot een van de meest bezochte bestemmingen in Nederland.
Verklaring van de naam
De naam Volendam is ontstaan in de late middeleeuwen. Oorspronkelijk lag hier de haven van Edam, maar toen deze in 1357 werd gedempt (vol), ontstond op die plek een dam (dam). De nieuwe nederzetting die zich hier ontwikkelde, kreeg de naam Volendam: letterlijk ‘gedempte dam’. De ligging aan de voormalige Zuiderzee maakte het dorp tot een logische plek voor visserij en handel.
Geschiedenis
Na het dempen van de Edammer haven vestigden zich vissers, ambachtslieden en boeren in het nieuwe dorp. De visserij, met name op haring en paling, groeide uit tot de belangrijkste economische pijler. In de 17e en 18e eeuw kende Volendam een bloeiperiode dankzij de handel over zee en de verwerking van vis.
Het dorp ontwikkelde zich langs de dijk, met een kleine haven als centrum. Achter de dijk ontstond een wirwar van smalle straatjes, houten vissershuisjes en grachtjes, bekend als het Doolhof. Deze structuur is tot op heden grotendeels behouden en vormt een belangrijk onderdeel van het beschermd dorpsgezicht.
In de 19e eeuw werd Volendam ontdekt door kunstenaars uit binnen- en buitenland, aangetrokken door het pittoreske straatbeeld, de klederdracht en het vissersleven. Schilders als Piet Mondriaan en Henri Cassiers legden het dorp vast op doek. De toeristische belangstelling nam in de 20e eeuw sterk toe, mede door de aanleg van betere wegverbindingen.
Hoewel de beroepsvisserij tegenwoordig een kleinere rol speelt, blijft de visserijtraditie levend, onder meer door de verkoop van verse en gerookte paling in de haven.
Toeristische wetenswaardigheden
Volendam is wereldwijd bekend als toeristische trekpleister, met een combinatie van cultuurhistorie, folklore en moderne voorzieningen.
Belangrijkste bezienswaardigheden en praktische informatie
Haven van Volendam
Adres: Haven 1, 1131 EP Volendam
Openingstijden: Altijd toegankelijk.
Entree: Gratis.
Parkeren: Betaald parkeren op loopafstand, o.a. bij parkeerterrein Havenhof.
OV: Busverbindingen vanuit Amsterdam, Edam en Purmerend.
Google Maps
Het Doolhof
Adres: Rondom de haven, 1131 Volendam
Openingstijden: Altijd toegankelijk.
Entree: Gratis.
Parkeren: Nabij de haven of in het centrum.
OV: Bushaltes op enkele minuten lopen.
Google Maps
Volendams Museum
Adres: Zeestraat 41, 1131 ZD Volendam
Openingstijden: Dinsdag t/m zondag 10.00–17.00 uur (check actuele tijden).
Entree: Volwassenen € 5,-, kinderen € 2,50.
Parkeren: Betaald parkeren in de omgeving.
OV: Bushalte Julianaweg op ca. 5 minuten lopen.
Google Maps
(Lees verder onder de afbeelding)
Minder bekende plekken en lokale tips
- Mariabeeld bij de St. Vincentiuskerk: Een markant religieus monument dat de katholieke traditie van het dorp weerspiegelt.
- Kwakelbruggetjes: Houten voetbruggen over smalle grachtjes in het oude centrum, geliefd bij fotografen.
- Visafslag Volendam: Historische plek waar vroeger de vis werd verhandeld; tegenwoordig deels in gebruik voor evenementen.
Evenementen
- Volendammer Kermis: Jaarlijks in september, met kermisattracties, muziek en traditionele kleding.
- Palingsound Muziekfestival: Muziekfestival ter ere van de beroemde Volendamse popmuziek.
- Sinterklaasintocht: Populair familie-evenement in november.
Culinaire adressen
- Café-Restaurant De Dijk: Klassieke plek voor visgerechten met uitzicht op de haven.
- Palingrokerij Smit-Bokkum: Familiebedrijf dat al generaties lang paling rookt.
- Eetcafé ’t Havengat: Bekend om zijn mosselen en kibbeling.
Fiets- en wandelroutes
- Zuiderzeeroute: Langeafstandsfietsroute langs de voormalige Zuiderzee, met Volendam als tussenstop.
- Wandelroute Volendam–Edam: Korte wandeling langs de dijk tussen beide plaatsen.
- Markermeerroute: Fietsroute langs het water richting Marken en Monnickendam.
Seizoensgebonden activiteiten
- Voorjaar: Fotograferen van bloeiende bollenvelden in de omgeving.
- Zomer: Rondvaarten naar Marken.
- Herfst: Bezoek aan musea en galerieën.
- Winter: Sfeervolle kerstverlichting in het centrum en op de dijk.
Bronnen
- Gemeente Edam-Volendam – Feiten over ligging, geschiedenis en evenementen.
- Volendams Museum – Openingstijden, entreeprijzen en collectie-informatie.
- VVV Waterland – Toeristische tips, routes en bezienswaardigheden in Volendam en omgeving.