Brandwijk, Zuid-Holland

Laatste update 23/09/2025 door Redactie

In het zuidoosten van de provincie Zuid-Holland, midden in het karakteristieke polderlandschap van de Alblasserwaard, ligt het dorp Brandwijk. Het maakt deel uit van de gemeente Molenlanden, die in 2019 ontstond uit een fusie van de voormalige gemeenten Giessenlanden en Molenwaard. Tot deze gemeente behoren onder andere de dorpen Molenaarsgraaf, Bleskensgraaf, Ottoland, Oud-Alblas, Goudriaan, Wijngaarden, Nieuwpoort, Arkel, Groot-Ammers, Streefkerk, Langerak, Hoornaar, Noordeloos, Schelluinen, Vuren, Meerkerk en Hoogblokland. De regio wordt gekenmerkt door een open landschap met sloten, boezems, molens en historische boerderijen, en ligt op korte afstand van steden als Gorinchem, Sliedrecht en Dordrecht.

Verklaring van de naam

De naam Brandwijk is vermoedelijk afgeleid van een combinatie van het woord ‘brand’ en ‘wijk’. In historische context kan ‘brand’ verwijzen naar een afgebrand stuk land of naar veenbrand, een natuurlijke verbranding van veengrond. ‘Wijk’ duidt op een nederzetting of woonkern. De naam zou dus kunnen verwijzen naar een nederzetting die ontstond op of nabij afgebrand veenland. Hoewel de exacte etymologie niet volledig is vastgesteld, past de naam goed binnen de traditie van plaatsnamen in de Alblasserwaard, waar natuurlijke elementen en agrarische functies vaak samenkomen.

Geschiedenis

Brandwijk kent een lange geschiedenis die teruggaat tot de middeleeuwen. Al in 1566 stond er een kerk in het dorp, waar de pastoor zich aansloot bij de Reformatie. Het huidige kerkgebouw, een neogotisch zaalkerkje met een bescheiden klokkentorentje, werd gebouwd in 1824. De kerk is gelegen aan de Kerkweg en vormt nog steeds een herkenbaar middelpunt in het dorp. In 2024 vierde de kerk haar 200-jarig bestaan met een tentoonstelling en herdenkingsdienst.

De ontwikkeling van Brandwijk is nauw verbonden met de ontginning van het veen en de aanleg van waterstaatkundige structuren in de Alblasserwaard. Door de eeuwen heen werd het gebied ingericht met sloten, weteringen en boezems om het waterpeil te reguleren. Het dorp ligt ten zuiden van het Grote of Achterwaterschap, een belangrijk waterlichaam dat diende als buffer voor overtollig polderwater.

Een opvallend landschapselement in de omgeving is De Donk, een natuurlijke zandheuvel uit de ijstijd. Deze donk is de hoogste in de Alblasserwaard en ligt vlak bij het buurtschap De Donk, dat op korte afstand van Brandwijk ligt. Donken werden in de prehistorie vaak gebruikt als woonplaats vanwege hun hogere ligging en droge grond.

Toeristische wetenswaardigheden

Brandwijk is een ideale bestemming voor wie rust, natuur en kleinschaligheid zoekt. Het dorp ligt in een fiets- en wandelvriendelijke omgeving, met routes die door het open polderlandschap voeren. Een van de mooiste gebieden om te verkennen is het vogelrijke natuurgebied Donkse Laagten, gelegen nabij De Donk. Dit laaggelegen moerasgebied biedt een thuis aan tal van weidevogels, waaronder grutto’s, kieviten en tureluurs. In het voorjaar is het gebied bijzonder levendig en geschikt voor vogelspotters.

Praktische informatie Donkse Laagten
Adres: Donkseweg, 2974 LB Brandwijk
Openingstijden: vrij toegankelijk
Entreeprijs: gratis
Parkeren: beperkt, langs de Donkseweg
Openbaar vervoer: bushalte Brandwijk Dorp, 10 minuten lopen
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Donkseweg,+2974+LB+Brandwijk,+Nederland

Een andere bezienswaardigheid is de Hervormde Kerk Brandwijk, een neogotisch zaalkerkje dat nog steeds in gebruik is voor diensten en culturele bijeenkomsten. In de zomermaanden worden er regelmatig orgelconcerten en lezingen georganiseerd.

Praktische informatie Hervormde Kerk Brandwijk
Adres: Kerkweg 1, 2974 BA Brandwijk
Openingstijden: tijdens diensten en evenementen
Entreeprijs: gratis toegang
Parkeren: langs de Kerkweg
Openbaar vervoer: bushalte Brandwijk Dorp, 5 minuten lopen
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Kerkweg+1,+2974+BA+Brandwijk,+Nederland

Voor wie wil overnachten in de regio zijn er diverse vakantiehuizen en appartementen beschikbaar, vaak bij particulieren. In Brandwijk zelf en in omliggende dorpen als Molenaarsgraaf, Bleskensgraaf en Goudriaan worden kleinschalige accommodaties aangeboden, variërend van boerderijcampings tot luxe vakantiewoningen.

Lokale tips en weetjes:

  • De Donkse Laagten zijn in het voorjaar en najaar een hotspot voor vogeltrek, met duizenden vogels die hier rusten en foerageren.
  • In de zomer wordt in Brandwijk een dorpsfeest georganiseerd met optocht, streekmarkt en kinderactiviteiten. De editie van 2024 vond plaats op 6 juli.
  • Langs de Graafstroom, een waterloop die door de gemeente stroomt, ligt een populaire fietsroute die deel uitmaakt van het landelijke fietsknooppuntennetwerk.

Voor culinaire liefhebbers zijn er in de omgeving diverse eetgelegenheden, waaronder Restaurant De Burgemeester in Bleskensgraaf, dat streekproducten serveert in een huiselijke setting. In Goudriaan bevindt zich Raadhuis Eten en Drinken, bekend om zijn terras en lunchgerechten. In Molenaarsgraaf is La Paloma Blanca een kleinschalig restaurant met een wisselende kaart.

Brandwijk is goed bereikbaar via de N214 en ligt op korte afstand van de A15. Er rijden streekbussen richting Gorinchem, Sliedrecht en Nieuw-Lekkerland, met haltes in het dorp zelf. Fietsverhuur is mogelijk in Groot-Ammers en Nieuwpoort, en het dorp is aangesloten op het wandelnetwerk van de Alblasserwaard.

Bronnen

Plaats een reactie