Laatste update 23/09/2025 door Redactie
De Marne is een streek in het noordwesten van de provincie Groningen, die tot 2019 een zelfstandige gemeente vormde en sindsdien deel uitmaakt van de gemeente Het Hogeland. Het gebied wordt gekenmerkt door uitgestrekte polders, kronkelende waterwegen en een rijke cultuurhistorie. De Marne grenst in het noorden aan de Waddenzee en in het westen aan de provincie Friesland. Belangrijke omliggende plaatsen zijn Winsum, Bedum en Lauwersoog. Binnen de historische grenzen van De Marne liggen tal van dorpen en gehuchten, waaronder Broek, Eenrum, Hornhuizen, Houwerzijl, Kleine Huisjes, Kloosterburen, Kruisweg, Lauwersoog, Leens, Mensingeweer, Molenrij, Niekerk, Pieterburen, Schouwerzijl, Ulrum, Vierhuizen, Warfhuizen, Wehe-den Hoorn, Westernieland, Zoutkamp en Zuurdijk.
Verklaring van de naam
De naam De Marne verwijst naar de gelijknamige voormalige gemeente en naar het historische landschap dat wordt doorsneden door zogenaamde maren. Dit zijn smalle, vaak kronkelende waterwegen die van oorsprong natuurlijke kreken waren en later deels zijn gekanaliseerd. De maren vormden eeuwenlang belangrijke verbindingen voor transport en handel, en worden tegenwoordig vooral gebruikt voor recreatievaart, kanoën en sportvissen. De term ‘Marne’ heeft een oude oorsprong en wordt in meerdere kustgebieden in Nederland en Duitsland gebruikt voor waterlopen of laaggelegen gebieden.
Geschiedenis
De Marne kent een lange bewoningsgeschiedenis die teruggaat tot de vroege middeleeuwen. De vruchtbare kleigronden trokken boeren aan, die wierden (kunstmatige woonheuvels) aanlegden om zich te beschermen tegen overstromingen vanuit de Waddenzee. In de loop der eeuwen ontwikkelden zich hier karakteristieke wierdendorpen, vaak met een kerk op het hoogste punt.
In de 19e en 20e eeuw werd het gebied verder ontgonnen en verbeterd door inpolderingen en de aanleg van dijken. De aanleg van het Lauwersmeer in 1969, na de afsluiting van de Lauwerszee, veranderde het landschap ingrijpend en creëerde nieuwe mogelijkheden voor natuurontwikkeling en recreatie.
De voormalige gemeente De Marne werd in 1990 gevormd door een fusie van de gemeenten Ulrum, Leens, Kloosterburen en Eenrum. In 2019 ging De Marne op in de nieuwe gemeente Het Hogeland, samen met Bedum, Eemsmond en Winsum.
Toeristische wetenswaardigheden
De Marne is een paradijs voor wandelaars, fietsers en watersporters. Het gebied beschikt over een uitgebreid netwerk van gemarkeerde wandel- en fietsroutes, evenals vaar- en kanoroutes die de dorpen met elkaar verbinden.
Zeehondencentrum Lauwersoog
Het bekendste uitje in de regio is het Zeehondencentrum, sinds 2025 gevestigd in het Werelderfgoedcentrum Waddenzee in Lauwersoog. Hier worden zieke en verweesde zeehonden opgevangen en verzorgd. Bezoekers krijgen er een uniek kijkje achter de schermen van de opvang en leren over de bescherming van zeezoogdieren en hun leefgebied.
Adres: Haven 6, 9976 VN Lauwersoog
Openingstijden: dagelijks 10.00–17.00 uur
Entree: € 9,50 volwassenen, € 6,50 kinderen (4–12 jaar)
Parkeren: gratis bij het centrum
OV: busverbinding vanuit Winsum en Leens
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Zeehondencentrum+Pieterburen/@53.406111,6.2025,17z
Nationaal Park Lauwersmeer
Aan de westgrens van De Marne ligt het Nationaal Park Lauwersmeer, een natuurgebied van internationale betekenis voor vogels. Het park biedt uitgestrekte wandel- en fietspaden, uitkijkpunten en mogelijkheden voor watersport.
Adres bezoekerscentrum: De Rug 1, 9976 VT Lauwersoog
Openingstijden: dagelijks 10.00–17.00 uur (bezoekerscentrum)
Entree: gratis toegang tot het park
Parkeren: meerdere gratis parkeerplaatsen
OV: bus naar halte Lauwersoog Haven
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Activiteitencentrum+Lauwersnest/@53.3675,6.2,17z
Borg Verhildersum
In Leens staat de Borg Verhildersum, een historische herenboerderij met museumfunctie. Het landgoed geeft een beeld van het leven op een Groninger borg in de 19e eeuw en heeft een fraaie tuin en park.
Adres: Baron van Asbeckweg 6, 9965 TD Leens
Openingstijden: april–oktober, woensdag t/m zondag 10.00–17.00 uur
Entree: € 9,50 volwassenen, € 4,50 kinderen (6–12 jaar)
Parkeren: gratis bij het landgoed
OV: bus naar halte Leens Centrum
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Borg+Verhildersum/@53.363056,6.379722,17z
Abrahams Mosterdmakerij en Museum
In Eenrum bevindt zich het Abrahams Mosterdmuseum, waar bezoekers alles leren over de geschiedenis en productie van mosterd. Er is ook een winkel en een restaurant waar streekgerechten worden geserveerd.
Adres: Molenstraat 5, 9967 SL Eenrum
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Abrahams+Mosterdmakerij/@53.363611,6.456389,17z
Kerken en monumenten
De Marne telt vele middeleeuwse kerken, zoals de Sint-Petruskerk in Pieterburen en de Mariakerk in Kloosterburen. Daarnaast zijn er tal van monumentale boerderijen en beschermde dorpsgezichten, die samen het historische karakter van de streek bepalen.
Lokale tips en minder bekende plekken
- Wadlopen: Vanuit Lauwersoog, Noordpolderzijl en soms Pieterburen vertrekken wadlooptochten naar onder meer Schiermonnikoog.
- Warfhuizen: Bezoek de bijzondere pelgrimskapel Onze Lieve Vrouw van de Besloten Tuin.
- Zoutkamp: Dit voormalige vissersdorp heeft een sfeervolle haven en het Visserijmuseum.
Evenementen
In de zomer vinden in diverse dorpen braderieën, markten en muziekfestivals plaats. Zoutkamp viert tijdens Pinksterweekend de Vlaggetjesdag/Pinksterfeesten, met visserijdemonstraties, proeverijen en de verkiezing van de Garnalenkoningin.
Fiets- en wandelroutes
Populaire routes zijn het Marenlandpad (wandelroute langs waterwegen en wierdendorpen) en de LF Kustroute voor fietsers, die langs de Waddenzeekust voert.
Seizoensgebonden activiteiten
In het voorjaar kleuren de bollenvelden rond Kloosterburen en Leens. In de herfst zijn er vogeltochten in het Lauwersmeergebied, en in de winter is schaatsen mogelijk op de maren bij voldoende vorst.
Hier is het complete, geactualiseerde bronnenoverzicht voor de bijgewerkte tekst over De Marne, gevolgd door de SEO‑vriendelijke meta description.
Bronnen
- Gemeente Het Hogeland – Bestuurlijke indeling, dorpenoverzicht en algemene streekinformatie.
- Zeehondencentrum – Actuele locatie in Lauwersoog, openingstijden, entreeprijzen en activiteiten.
- Nationaal Park Lauwersmeer – Natuurinformatie, routes, bezoekerscentrum en faciliteiten.
- Abrahams Mosterdmakerij – Museum- en productinformatie, winkel en restaurant.
- Visit Groningen – Evenementen, routes, toeristische tips en informatie over kerken en monumenten.
- Wadlopen Pieterburen – Informatie over wadlooptochten en vertrekpunten.
- Visserijmuseum Zoutkamp – Museuminformatie, openingstijden en tentoonstellingen.
- Kluis/Bedevaartkerk Warfhuizen – Informatie over de pelgrimskapel Onze Lieve Vrouw van de Besloten Tuin.