De Waal, Texel, Noord-Holland

Laatste update 23/09/2025 door Redactie

De Waal is een schilderachtig dorp op het eiland Texel, in de provincie Noord-Holland. Het ligt centraal op het eiland, tussen grotere plaatsen als Den Burg en Oosterend, en niet ver van Den Hoorn. Het dorp bevindt zich op een van de kenmerkende keileemopduikingen van Texel, waardoor het iets hoger ligt dan het omliggende polderland. Aan de noordwestzijde, bij de Polderweg, is dit hoogteverschil goed zichtbaar ten opzichte van de uitgestrekte polder Waalenburg. De ligging maakt De Waal tot een rustige uitvalsbasis voor wie het eiland wil verkennen, met natuurgebieden en culturele bezienswaardigheden binnen handbereik.

Verklaring van de naam

De naam De Waal verwijst naar een oude waterloop of geul die hier ooit door het landschap liep. In vroegere tijden konden zee- en regenwater vrij stromen tussen de hoger gelegen delen van Texel, zoals rond Den Burg, en de lager gelegen polders. Het woord ‘Waal’ wordt in Nederland vaker gebruikt voor waterlopen of oude rivierarmen. De ligging van het dorp op een verhoging, in combinatie met de nabijheid van deze waterstructuren, heeft waarschijnlijk geleid tot de naamgeving.

Geschiedenis

De oorsprong van De Waal gaat terug tot de middeleeuwen, toen bewoners zich vestigden op hoger gelegen keileemruggen om zich te beschermen tegen overstromingen. Voordat de polder Waalenburg in 1436 voor het eerst werd drooggelegd, stond het gebied regelmatig onder invloed van de zee. Om de hoger gelegen delen met elkaar te verbinden, legden bewoners dammen aan. Een van de oudste is de Bomendiek, de zuidelijke toegangsweg tot het dorp. Deze dam werd later verhoogd en kreeg de functie van dijk, die bescherming bood tot de drooglegging van de polder.

Oorspronkelijk stond in het dorp een tufstenen kerk, gebouwd in de middeleeuwen. In de 19e eeuw werd deze vervangen door een bakstenen kerk. Tijdens de opstand van Georgische soldaten aan het einde van de Tweede Wereldoorlog werd het gebouw in brand geschoten en volledig verwoest. Bij de herbouw in 1952 werden de fundamenten van het oude tufstenen kerkje teruggevonden. Door een bouwstop op kerktorens kreeg de nieuwe kerk pas later een toren. Opmerkelijk is dat het orgel in de kerk eerder deel uitmaakte van de Nederlandse inzending voor de Wereldtentoonstelling in Brussel in 1958.

Toeristische wetenswaardigheden

De Waal mag dan het kleinste dorp van Texel zijn, het heeft een aantal bijzondere bezienswaardigheden en vormt een uitstekende uitvalsbasis voor het verkennen van het eiland.

Een van de hoogtepunten is het Wagen- en Agrarisch Museum, volledig gerund door vrijwilligers. Hier vind je een uitgebreide collectie landbouwvoertuigen, gereedschappen en gebruiksvoorwerpen die het agrarische verleden van Texel tot leven brengen.
Adres: Hogereind 6, 1793 AG De Waal
Openingstijden: april t/m oktober, woensdag en zaterdag 14.00–17.00 uur (controleer actuele tijden vooraf)
Entree: € 5,- volwassenen, kinderen t/m 12 jaar gratis
Parkeren: gratis in de directe omgeving
OV: bereikbaar met Texelhopper buslijn 28 vanaf Den Burg (halte De Waal)
Google Maps

Daarnaast is de polder Waal en burg een paradijs voor vogelliefhebbers. Dit natuurgebied, beheerd door Natuurmonumenten, is vooral in het voorjaar en najaar een belangrijke pleisterplaats voor trekvogels. Wandel- en fietspaden bieden uitzicht op weidevogels, orchideeën en uitgestrekte graslanden.
Adres: Waalenburgerdijkje, 1791 ME Den Burg
Toegang: gratis, het hele jaar door
Parkeren: kleine parkeerplaatsen aan de randen van het gebied
Google Maps

De Bomendiek is een historische dijkweg, geflankeerd door bomen, die een schilderachtige entree tot het dorp vormt en geliefd is bij fietsers en wandelaars. Het is een tastbare herinnering aan de strijd tegen het water en de vroege inpolderingsgeschiedenis van Texel. Er is geen officiële bezoekerspagina; het betreft een openbare weg.
Google Maps

Extra lokale tips en weetjes

  • Texel Zoo, een kleine dierentuin met exotische vogels, reptielen en zoogdieren, ligt op korte afstand van De Waal.
  • De omgeving van De Waal maakt deel uit van het Texelse fietsknooppuntennetwerk; een populaire route is de lus via Oosterend en De Cocksdorp, langs de Waddenkust.
  • In de lente kleuren de velden rond het dorp door bloeiende tulpen en hyacinten.
  • Restaurant De Waalder Herberg serveert gerechten met lokale ingrediënten zoals Texels lam en schapenkaas.

Overnachten en voorzieningen

Hoewel De Waal klein is, zijn er diverse vakantiehuizen, bed & breakfasts en kleinschalige hotels. Grotere accommodaties vind je in Den Burg en Oosterend. Voor kampeerders zijn er campings in de nabije omgeving, waaronder enkele boerencampings.

Bereikbaarheid

Met de auto is De Waal bereikbaar via de veerhaven van ’t Horntje en de hoofdwegen over Texel. Openbaar vervoer wordt verzorgd door Texelhopper, met vaste buslijnen en belbussen. Fietsers kunnen gebruikmaken van goed onderhouden fietspaden door het polderlandschap.

Bronnen

Plaats een reactie