Ameland, Friesland

Laatste update 30/08/2025 door Redactie

strand hollum ameland
strand Hollum Ameland

Voor de noordkust van de provincie Friesland, midden in het UNESCO Werelderfgoed Waddenzee, ligt het eiland Ameland. Het eiland is ongeveer 25 kilometer lang en op het breedste punt zo’n 4 kilometer breed. Het wordt omringd door de eilanden Terschelling in het westen en Schiermonnikoog in het oosten. De vaste wal is bereikbaar via de veerhaven in Holwerd. Op Ameland liggen vier karakteristieke dorpen: Hollum, Ballum, Nes en Buren. Samen vormen zij de gemeente Ameland, waar ruim 3.500 mensen wonen. Het eiland staat bekend om zijn brede stranden, uitgestrekte duinen, kwelders, bossen en een rijk cultureel erfgoed.

Verklaring van de naam

De naam Ameland wordt voor het eerst vermeld in middeleeuwse bronnen. Over de herkomst bestaan verschillende theorieën. Een veelgenoemde verklaring is dat het woord “Ame” verwijst naar een waterloop of nat gebied, terwijl “land” vanzelfsprekend duidt op een stuk grond. In die betekenis zou Ameland dus “land bij het water” of “land in het water” betekenen, wat goed past bij de ligging in de Waddenzee.

Geschiedenis

Archeologische vondsten tonen aan dat Ameland al rond het jaar 850 bewoond werd. Eeuwenlang was het eiland een zelfstandige heerlijkheid, bestuurd door de familie Cammingha vanuit hun kasteel in Ballum. In 1704 kwam het eiland in handen van Johan Willem Friso, prins van Oranje, die het kocht voor 170.000 gulden. Het kasteel in Ballum werd later afgebroken, maar de contouren zijn nog herkenbaar in het landschap.

In de 19e eeuw werd geprobeerd het eiland via een dijk te verbinden met het vasteland, om zo landbouwgrond te winnen. Deze dijk, die slechts een halve meter boven zeeniveau uitstak, werd in 1881 door een zware storm volledig weggeslagen. Restanten zijn bij laag water nog zichtbaar.

De economie van Ameland draaide eeuwenlang op visserij, landbouw en walvisvaart. In de 17e en 18e eeuw voeren veel Amelanders als commandeur of bemanningslid op walvisvaarders. De rijkdom uit die tijd is nog te zien aan de commandeurshuizen in de dorpen. Tegenwoordig is toerisme de belangrijkste inkomstenbron, naast kleinschalige visserij en natuurbeheer.

Toeristische wetenswaardigheden

Ameland biedt een combinatie van natuur, cultuur en ontspanning. Met 27 kilometer aan zandstrand, 210 hectare bos en een netwerk van 100 kilometer fietspaden is het een paradijs voor buitenliefhebbers. De noordkust bestaat uit brede stranden en duinen, terwijl de oostkant wordt gedomineerd door natuurgebieden als Het Oerd en De Hon.

Lokale tips en weetjes:

  1. Het Groene Strand bij Ballum: Dit unieke natuurgebied is ontstaan doordat de zandplaat Bornrif langzaam oostwaarts verschoof. Het regelmatig droogvallen van de plaat zorgde voor een zilte vegetatie met bijzondere planten. Vanaf strandpaviljoen Ballum heb je een prachtig uitzicht over dit gebied. Google Maps-link
  2. Oerdblinkert: Het hoogste duin van Ameland (24 meter) ligt in natuurgebied Het Oerd. Vanaf het uitzichtplateau heb je een panoramisch zicht over duinen, kwelders en de Waddenzee. Startpunt wandelroute: volg vanaf Buren de Kooioerdstuifdijk. Google Maps-link
  3. Paardenreddingboot-demonstratie: Eenmaal per maand wordt in Hollum de historische lancering van de paardenreddingboot nagespeeld. Tien paarden trekken de zware boot door het zand en de branding. Een spectaculair schouwspel dat herinnert aan de tijd dat reddingsacties nog puur op spierkracht plaatsvonden. Locatie: Maritiem Centrum Abraham Fock, Oranjeweg 18, 9161 CC Hollum. Google Maps-link
  4. Nobeltje proeven: In Ballum wordt sinds 1901 de likeur “Nobeltje” gemaakt, oorspronkelijk gebrouwen om deelnemers aan een barre arrensleetocht op te warmen. Tegenwoordig verkrijgbaar bij Slijterij Nobel, Camminghastraat 2, 9162 EM Ballum.
  5. Kunstmaand Ameland: In november verandert het hele eiland in een podium voor beeldende kunst, muziek, poëzie en theater. Exposities vinden plaats in kerken, musea, hotels en buitenlocaties.

Bezienswaardigheden en activiteiten:

  • Natuurgebied Het Oerd: Beschermd sinds 1938, met hoge duinen, vochtige valleien en een rijke vogelstand. Tijdens het broedseizoen zijn delen afgesloten, maar er zijn gemarkeerde wandelroutes.
  • Natuurgebied De Hon: Dynamisch kweldergebied met een kolonie lepelaars. In augustus kleurt het paars door bloeiend lamsoor.
  • Musea: Bezoek het Natuurcentrum Ameland in Nes, het Landbouw- en Juttersmuseum Swartwoude in Buren, het Koren- en Mosterdmolen De Verwachting in Hollum en het Maritiem Centrum Abraham Fock.
  • Fietsroutes: Het eiland heeft een uitgebreid netwerk van fietspaden. Een populaire route voert langs alle vier de dorpen, de vuurtoren bij Hollum en de natuurgebieden in het oosten.
  • Kunst in de openbare ruimte: In de dorpen vind je diverse beelden en installaties die verwijzen naar de walvisvaart, de zee en het eilandleven.

Seizoensactiviteiten:

  • Voorjaar: vogeltrek met duizenden steltlopers en eenden op de kwelders.
  • Zomer: strandactiviteiten, wadlopen en boottochten naar de zeehondenbanken.
  • Herfst: Kunstmaand Ameland en paddenstoelenexcursies in de bossen.
  • Winter: rust, uitwaaien op het strand en sfeervolle dorpen.

Praktische informatie:

  • Bereikbaarheid: Veerdienst van Holwerd naar Nes (ca. 45 minuten varen) via Rederij Wagenborg. Reserveren voor auto-overtocht is verplicht.
  • Vervoer op het eiland: Auto’s zijn toegestaan, maar de centra van Hollum en Nes zijn autoluw. Er rijden bussen tussen de dorpen en naar de veerhaven.
  • Parkeren: Gratis parkeren bij accommodaties, betaalde parkeerplaatsen in de dorpen.
  • Overnachten: Ruim aanbod van hotels, vakantiehuizen, campings en B&B’s verspreid over het eiland.

Gemeenten en streken

Ameland vormt één gemeente binnen de provincie Friesland. De gemeente omvat:

  • Hollum – grootste dorp, bekend om de vuurtoren en het Maritiem Centrum.
  • Ballum – kleinste dorp, met gemeentehuis en historische kern.
  • Nes – hoofddorp met veerhaven, winkels en horeca.
  • Buren – oostelijkste dorp, nabij natuurgebied Het Oerd.

De streek maakt deel uit van het Waddengebied, dat zich uitstrekt van Noord-Holland tot Denemarken. Het landschap wordt gekenmerkt door duinen, kwelders, stranden, polders en bos.

Andere Waddeneilanden Schiermonnikoog  Terschelling Ameland Vlieland Texel Rottum en Rottumerplaat Wadden, algemeen en natuurlijk de verdwenen waddeneilanden.

Bronnen

Plaats een reactie