Laatste update 02/09/2025 door Redactie
Aan de noordrand van West-Friesland, direct aan de oever van het IJsselmeer, ligt het langgerekte dorp Andijk. Het vormt een markante lintbebouwing van ruim zeven kilometer langs de beschermende dijk. In de omgeving liggen plaatsen als Medemblik, Wervershoof, Enkhuizen en Bovenkarspel. Het landschap wordt gekenmerkt door vruchtbare kleigronden, polders en open water, waardoor het gebied aantrekkelijk is voor zowel landbouw als recreatie.
Verklaring van de naam
De naam Andijk is letterlijk te herleiden tot de ligging “aan de dijk”. In de vroege geschiedenis bestond de nederzetting uit enkele buurtschappen die verspreid lagen langs de waterkering. Deze buurten vielen bestuurlijk onder omliggende dorpen als Lutjebroek, Grootebroek en Bovenkarspel. Benamingen als Kathoek en Fluithoek verwezen naar specifieke delen van het lint, maar gezamenlijk werden ze aangeduid als het gebied “aan de dijk” – Andijk.
Geschiedenis
Ontstaan en bestuurlijke ontwikkeling
Andijk ontwikkelde zich in de middeleeuwen als agrarische gemeenschap op de vruchtbare kleigronden achter de dijk. De ligging aan de Zuiderzee maakte het gebied kwetsbaar voor overstromingen, maar bood ook kansen voor handel en visserij. In 1667 kreeg het dorp een eigen kerk, waarmee het religieuze en maatschappelijke leven een centrale plek kreeg.
Tijdens de Franse tijd werd Andijk bij keizerlijk decreet van 21 oktober 1811 een zelfstandige gemeente, officieel per 1 januari 1812. Aanvankelijk vormde het samen met Wervershoof één bestuurlijke eenheid, maar zes jaar later werd Andijk een zelfstandige gemeente.
In 1979 vond een gemeentelijke herindeling plaats waarbij de zuidgrens werd verlegd tot in het midden van het water van de Kadijk. Hierdoor groeide het grondgebied van 1.623 hectare naar 2.260 hectare. In 1990 werd, in het kader van een bestuurlijke indeling van het noordelijk deel van het IJsselmeer, een groot wateroppervlak aan de gemeente toegevoegd, waardoor de totale oppervlakte uitkwam op 4.770 hectare.
Landbouw en tuinbouw
De vruchtbare kleigrond maakte Andijk tot een belangrijk tuinbouwgebied. Vooral bloemkool, bloembollen en aardappelen werden er op grote schaal geteeld. Tot op de dag van vandaag zijn er diverse grote bollenverwerkingsbedrijven actief. Door het ontbreken van een compacte dorpskern ontstonden langs de dijk verschillende buurtschappen, zoals Bangert, Krimpen, Munnikij, Kerkbuurt, Geuzenbuurt en Broekoord.
Drinkwater en proefpolder
Andijk speelt een belangrijke rol in de drinkwatervoorziening van de regio. In 1926-1927 werd in de toenmalige Zuiderzee de 40 hectare grote Proefpolder aangelegd, als voorbereiding op de drooglegging van de Wieringermeer. Tegenwoordig is een deel van deze polder nog in agrarisch gebruik, terwijl het overige deel is ingericht voor recreatie, met campings, twee jachthavens en een strand.
Toeristische wetenswaardigheden
Vooroevergebied
Tussen Medemblik en Andijk ligt het 144 hectare grote recreatie- en natuurgebied De Vooroever. Het bestaat uit verschillende deelgebieden: de Vlietsingel bij Medemblik, de Droge Wijmers ten noorden van het Nesbos, het natuurgebied tot aan de Koopmanspolder en het deel bij de haven van Andijk. De Vlietsingel is ingericht als dagrecreatieterrein en natuurgebied, waar tientallen soorten water- en moerasvogels broeden. In de trektijd en winter verblijven hier soms duizenden eenden.
Het natuurgebied tussen het Nesbos en de Koopmanspolder wordt beheerd door Staatsbosbeheer en is vanaf de dijk goed te overzien. Een wandelpad vanaf het parkeerterrein bij de Koopmanspolder leidt naar een vogeluitkijkpunt. Hier zijn circa 250 vogelsoorten waargenomen, waaronder een kolonie lepelaars.
Recreatie en sport
De Vooroever biedt mogelijkheden voor zwemmen, zeilen, windsurfen, vissen, wandelen en fietsen. Er is een fietspad dat afwisselend buiten, binnen of bovenop de dijk loopt, en een schelpenpad voor wandelaars. Bij de Vlietsingel, Droge Wijmers, Koopmanspolder en Andijk zijn lig- en speelweiden, zwembaaien en sanitaire voorzieningen aanwezig. In het hoogseizoen zijn er kiosken bij de Vlietsingel en Andijk waar versnaperingen verkrijgbaar zijn.
Ten noorden van de Vlietsingel ligt een evenemententerrein met de Regattahaven, waar jaarlijks nationale en internationale zeilwedstrijden plaatsvinden.
Praktische informatie belangrijkste locaties
- De Vooroever – Koopmanspolder
Adres: Koopmanspolder, 1619 Andijk
Openingstijden: vrij toegankelijk
Entree: gratis
Parkeren: ruime parkeerplaats bij de Koopmanspolder
OV: busverbindingen vanuit Medemblik en Enkhuizen, halte op ca. 10 minuten lopen - Proefpolder Andijk
Adres: Dijkweg 390, 1619 Andijk
Openingstijden: vrij toegankelijk
Entree: gratis
Parkeren: bij nabijgelegen campings en jachthavens
OV: busverbindingen vanuit Hoorn en Medemblik - Regattahaven Medemblik
Adres: Vooroever 1, 1671 SG Medemblik
Openingstijden: afhankelijk van evenementen
Entree: variabel per evenement
Parkeren: ruime parkeergelegenheid op het terrein
OV: busverbindingen vanuit Hoorn en Enkhuizen
Lokale tips en weetjes
- In het voorjaar kleuren de velden rond Andijk paars, geel en wit door de bloeiende bloembollen – een geliefd onderwerp voor fotografen.
- Het dorp heeft een eigen muziekvereniging, Crescendo, die regelmatig optredens verzorgt in de regio.
- Langs de dijk vind je diverse kunstwerken in de openbare ruimte, vaak met een maritiem thema, die verwijzen naar de band van Andijk met het water.
Fiets- en wandelroutes
Een populaire route is de tocht over de Westfriese Omringdijk, waarbij Andijk een fraai tussenpunt vormt. Wandelaars kunnen kiezen voor het schelpenpad door De Vooroever of een rondwandeling door de Proefpolder.
Culinaire adressen
Langs de dijk en in de buurtschappen zijn diverse eetgelegenheden, variërend van pannenkoekenhuizen tot restaurants met uitzicht over het IJsselmeer. Verse vis en streekproducten staan vaak op het menu.
Seizoensgebonden activiteiten
In de zomer vinden er op en rond de Regattahaven zeilwedstrijden en watersportevenementen plaats. In de winter, bij strenge vorst, verandert het ondiepe water langs de Vooroever in een schaatsparadijs.
Bronnen
- Gemeente Medemblik – Informatie over bestuurlijke indeling, voorzieningen en recreatie in Andijk.
- Staatsbosbeheer – Gegevens over natuurbeheer en vogelsoorten in De Vooroever en Koopmanspolder.
- Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier – Historische en actuele informatie over de dijken en waterbeheer in de regio Andijk.