Laatste update 02/09/2025 door Redactie
Austerlitz: dorp met een keizerlijk verleden op de Utrechtse Heuvelrug
In het midden van de provincie Utrecht, verscholen tussen de uitgestrekte bossen van de Utrechtse Heuvelrug, ligt het dorp Austerlitz. Het maakt deel uit van de gemeente Zeist en wordt omringd door plaatsen als Woudenberg, Doorn, Driebergen-Rijsenburg en Soesterberg. De ligging in een bosrijke omgeving, met directe toegang tot natuurgebieden en recreatieve voorzieningen, maakt Austerlitz tot een geliefde bestemming voor wandelaars, fietsers en gezinnen die de combinatie van natuur en geschiedenis willen ervaren.
Verklaring van de naam
De naam Austerlitz is rechtstreeks verbonden met de beroemde Slag bij Austerlitz in 1805, een veldslag in het huidige Tsjechië waarbij keizer Napoleon Bonaparte een beslissende overwinning behaalde. Het dorp werd vernoemd naar deze overwinning door koning Lodewijk Napoleon, de broer van Napoleon, die door hem als koning van Holland was aangesteld. De naamgeving was een eerbetoon aan de militaire triomf van de Franse troepen en markeert de bijzondere band tussen het dorp en de Napoleontische geschiedenis.
Geschiedenis
Ontstaan tijdens de Franse tijd
In 1804 lag generaal Auguste de Marmont met circa 18.000 Franse soldaten gelegerd op de heide van de Utrechtse Heuvelrug, in afwachting van een mogelijke Engelse invasie. Om de verveling van de troepen te verdrijven en als blijvende herinnering aan hun aanwezigheid, gaf Marmont opdracht tot de bouw van een monumentale zandheuvel: de Piramide van Austerlitz.
Bouw van de piramide
De piramide werd in slechts 27 dagen opgeworpen, waarbij 30.000 kubieke meter zand en aarde werd verplaatst. Het ontwerp was geïnspireerd op de piramide van Gizeh in Egypte, een land waar Marmont samen met Napoleon enkele jaren eerder op veldtocht was geweest. Bovenop de 35 meter hoge heuvel werd een houten obelisk geplaatst. In 1894 werd deze vervangen door een stenen exemplaar, dat tot op heden het silhouet van de piramide bepaalt.
Verval en restauratie
In de loop van de 19e en 20e eeuw raakte de piramide overwoekerd en in verval. Ter gelegenheid van het 200-jarig jubileum werd begin 2000 een grootschalige restauratie gestart. In 2008 werd het monument heropend voor publiek, waardoor bezoekers sindsdien weer de top kunnen beklimmen en genieten van het uitzicht over de bossen en bij helder weer zelfs Utrecht en Amersfoort kunnen zien liggen.
Boswachterij Austerlitz
Rond het dorp ligt de Boswachterij Austerlitz, een 840 hectare groot natuurgebied dat voornamelijk bestaat uit naaldbos en een rijk vogelleven herbergt. Het gebied is vrij toegankelijk voor wandelaars, fietsers en ruiters, maar gemotoriseerd verkeer is niet toegestaan.
Toeristische wetenswaardigheden
Piramide van Austerlitz
Adres: Woudenbergseweg 19, 3711 AA Austerlitz
Openingstijden: april–oktober dagelijks 10.00–18.00 uur; november–maart in het weekend 10.00–17.00 uur
Entree: volwassenen €3,00, kinderen 4–12 jaar €2,00, t/m 3 jaar gratis
Parkeren: ruime parkeerplaats bij het bezoekerscentrum (betaald)
OV: bushalte op ca. 15 minuten lopen
Google Maps-link
Bezoekers kunnen de piramide beklimmen via een trap en vanaf het plateau genieten van een panoramisch uitzicht. Aan de voet van het monument bevindt zich een informatiecentrum met tentoonstellingen over de bouw, de Franse tijd en de restauratie.
Speel- en attractiepark bij de piramide
Naast de piramide ligt een kleinschalig attractiepark met draaimolens, glijbanen, trampolines en een treintje. Het park is vooral populair bij gezinnen met jonge kinderen en biedt horeca en picknickplaatsen.
Boswachterij Austerlitz
Adres: toegang via diverse paden vanaf het dorp en de Woudenbergseweg
Openingstijden: vrij toegankelijk van zonsopgang tot zonsondergang
Entree: gratis
Parkeren: bij startpunten van wandelroutes
OV: bushalte in het dorp
Het gebied is ideaal voor wandel- en fietstochten. Er zijn gemarkeerde routes van verschillende lengtes, waaronder een route die langs de piramide voert. In het voorjaar bloeien hier bosanemonen en in de herfst kleuren de bossen goud en rood.
Fiets- en wandelroutes
- Piramideroute: een 8 km lange wandelroute die start in het dorp en via de boswachterij naar de piramide voert.
- Heuvelrugroute: een fietstocht van 35 km langs Austerlitz, Doorn en Zeist, met afwisselend bos, heide en historische landgoederen.
Lokale evenementen
In Austerlitz worden jaarlijks evenementen georganiseerd zoals de Austerlitzse Dag, met markten, muziek en activiteiten, en herdenkingen rond de Slag bij Austerlitz.
Culinaire adressen
In het dorp en de omgeving zijn diverse eetgelegenheden, van knusse cafés tot restaurants met streekgerechten. Aanraders zijn pannenkoekenrestaurants en boscafés waar wandelaars en fietsers kunnen pauzeren.
Kunst in de openbare ruimte
In en rond Austerlitz zijn kunstwerken te vinden die verwijzen naar de Napoleontische tijd, waaronder sculpturen van soldaten en veldslagen.
Seizoensgebonden activiteiten
Voorjaar: bloeiende bosranden en vogelconcerten in de vroege ochtend.
Zomer: picknicken in de boswachterij en spelen in het attractiepark.
Herfst: paddenstoelenexcursies en herfstwandelingen.
Winter: heldere uitzichten vanaf de piramide en winterse wandeltochten.
Drie extra lokale tips en weetjes
- De piramide is het enige bouwwerk in zijn soort in Nederland en een van de weinige in Europa.
- Generaal Marmont liet de piramide bouwen als eerbetoon aan Napoleon, maar ook als oefening voor zijn troepen.
- In de omgeving van Austerlitz liggen meerdere oude kazematten en verdedigingswerken uit de Tweede Wereldoorlog, die deel uitmaken van de Grebbelinie.
Bronnen
- Gemeente Zeist – Informatie over ligging, voorzieningen, evenementen en toeristische mogelijkheden in Austerlitz.
- Utrechts Landschap – Beschrijving van Boswachterij Austerlitz, natuurbeheer en wandelroutes.
- Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed – Historische gegevens over de Piramide van Austerlitz en de Napoleontische tijd.
- Stichting Piramide van Austerlitz – Bezoekersinformatie, openingstijden, entreeprijzen en evenementen bij de piramide.