Bovenkarspel, Noord-Holland

Laatste update 23/09/2025 door Redactie

In het westen van de provincie Noord-Holland, in de regio West-Friesland, ligt het dorp Bovenkarspel. Het maakt deel uit van de gemeente Stede Broec, samen met de plaatsen Grootebroek en Lutjebroek. In de directe omgeving liggen ook de historische stad Enkhuizen, het havenstadje Medemblik en de dorpen Andijk, Hoogkarspel en Venhuizen. De ligging aan het water, de aanwezigheid van het uitgestrekte Streekbos en de nabijheid van het IJsselmeer maken Bovenkarspel tot een aantrekkelijke bestemming voor natuurliefhebbers, watersporters en rustzoekers.

Verklaring van de naam

De naam Bovenkarspel verwijst naar de ligging ten opzichte van het nabijgelegen Grootebroek en Lutjebroek. Het woord ‘karspel’ is een oud-Nederlands begrip dat duidt op een kerkelijke parochie of rechtsgebied. ‘Boven’ geeft aan dat het dorp hoger of noordelijker ligt dan andere nederzettingen in de omgeving. De naam weerspiegelt daarmee zowel de geografische als bestuurlijke positie van het dorp binnen de historische indeling van West-Friesland.

Geschiedenis

De geschiedenis van Bovenkarspel gaat terug tot de middeleeuwen. In 1364 verleende Hertog Albrecht van Beieren al privileges aan het gebied, wat wijst op een vroege vorm van bestuurlijke organisatie en economische activiteit. Door de ligging in een poldergebied was het dorp lange tijd gericht op landbouw, met name akkerbouw en veeteelt.

Een bijzonder historisch element in Bovenkarspel is de elektrische overhaal in Broekerhaven. Deze installatie werd vroeger gebruikt om schepen vanuit de polder naar de haven te tillen. Tegenwoordig wordt de overhaal ingezet om plezierjachten het hoogteverschil tussen polderwater en haven te laten overbruggen. Dit unieke mechanisme is een tastbare herinnering aan de waterstaatkundige geschiedenis van de regio.

In de twintigste eeuw onderging het landschap rond Bovenkarspel grote veranderingen. Tijdens de landinrichting Het Grootslag in 1978 werd het Streekbos aangelegd. Wat voorheen een vaarpolder was, transformeerde tot een bosrijk recreatiegebied van 58 hectare, dat inmiddels is uitgebreid naar 72 hectare. In 1996 werd een ecoproject gestart waarbij delen van het bos werden onttrokken aan het polderwater om de groei van water- en oeverplanten te stimuleren. Dit project leidde tot een toename van inheemse flora en fauna in het gebied.

Toeristische wetenswaardigheden

Het grootste recreatieve trekpleister van Bovenkarspel is het Streekbos, gelegen aan de Veilingweg 21. Dit natuurgebied biedt een breed scala aan activiteiten voor jong en oud. Bezoekers kunnen er wandelen, fietsen, zwemmen, varen en deelnemen aan natuur-educatieve excursies. Het bos is ingericht met verharde en onverharde paden, ligweiden, een zwemplas, visplaatsen en een dagkampeerterrein. Voor groepen zijn er trekkershutten beschikbaar en een groepskampeerterrein dat op afspraak te reserveren is.

Praktische informatie Streekbos
Adres: Veilingweg 21, 1611 BN Bovenkarspel
Openingstijden: dagelijks toegankelijk, faciliteiten afhankelijk van seizoen
Entreeprijs: gratis toegang tot het gebied, kosten voor kamperen en excursies op aanvraag
Parkeren: gratis parkeergelegenheid bij het recreatiecentrum
Openbaar vervoer: bereikbaar via treinstation Bovenkarspel Flora, op 10 minuten lopen
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Streekbos/@52.6979826,5.2481356,17z

In het Recreatiecentrum Het Streekbos, gelegen aan de zwemplas, bevinden zich een eetgelegenheid, toiletten en een buitendouche. Hier kunnen bezoekers ook informatie verkrijgen over de activiteiten in het bos. Het centrum is het vertrekpunt voor excursies en rondvaarten, waaronder tochten met een elektroboot door het ecoproject. Het IVN-gebouw De Terp fungeert als educatief centrum en biedt wandelboekjes, infopanelen en rondleidingen aan.

Voor watersporters biedt het Streekbos toegang tot vaarroutes richting het natuurgebied De Weelen, en verder naar de historische stadjes Enkhuizen en Medemblik, of naar de natuurgebieden Groote Vliet en Kleine Vliet. Er zijn in- en uitlaatplaatsen voor boten en een visplaats die ook toegankelijk is voor mindervaliden.

Een minder bekende activiteit in het bos is het spelen van klootschieten, een traditionele sport waarbij een bal over een parcours wordt gegooid. Daarnaast zijn er mogelijkheden voor midgetgolf, jeu de boules en kanovaren. In de herfst is het bos een populaire plek voor paddenstoelenliefhebbers, en in het voorjaar bloeien er diverse inheemse plantensoorten.

Lokale tips en weetjes:

  • De jaarlijkse tentoonstelling Westfriese Flora, die duizenden bezoekers trok en innovaties in bloembollenteelt en tuinbouw presenteerde, werd zwaar getroffen door een legionella-uitbraak in 1999. Daarbij raakten ruim 200 mensen besmet en overleden 32 personen. Hoewel de Flora nog enkele jaren werd voortgezet, leidde de nasleep van deze ramp uiteindelijk tot het definitieve einde van de tentoonstelling in 2004.
  • Het station Bovenkarspel Flora is vernoemd naar deze tentoonstelling en is een van de weinige Nederlandse stations met een botanische naam.
  • In de zomermaanden worden in het Streekbos regelmatig openluchtconcerten en natuurworkshops georganiseerd, vaak in samenwerking met lokale verenigingen.

Voor culinaire liefhebbers is een bezoek aan Restaurant Het Streekbos aan te raden, waar streekgerechten worden geserveerd met uitzicht op het water. In het centrum van Bovenkarspel zijn diverse cafés en eetgelegenheden te vinden, waaronder een ambachtelijke ijssalon en een bakkerij met West-Friese specialiteiten.

Bovenkarspel is goed bereikbaar via de N506 en ligt op korte afstand van Enkhuizen en Hoorn. Het dorp beschikt over een treinstation met directe verbindingen naar Amsterdam, Alkmaar en Leeuwarden. In de omgeving zijn diverse campings, vakantiehuizen en bed & breakfasts beschikbaar. Fietsverhuur is mogelijk bij het station en bij het recreatiecentrum.

Bronnen

Plaats een reactie