Plaatsen > Maassluis

Maassluis is een gemeente in de provincie Zuid-Holland. Van oudsher een haven, momenteel onderdeel van het havengebied Europoort. Nog steeds voelen veel Maassluizers zich verbonden met het water.

Maassluis is de kleinste van de vier steden aan de Nieuwe Waterweg. De kleinste, maar ook de eerste en de laatste; dat hangt er maar vanaf van welke kant je begint. In ieder geval heeft die waterweg deze stad haar naam en faam bezorgd, ook al toen deze vaarweg nog gewoon ‘Maas’ heette.

Tot aan het begin van de 14e eeuw werd bij elke vloed het land tot aan het dorp Maasland overstroomd. De Maasmonding was heel wijd en het lage land ter hoogte van Maassluis werd doorgesneden door zogenoemde vloedgeulen die vooral loodrecht op de Maasmonden stonden.

Zo rond 1340 moeten mensen van onbekende herkomst in deze contreien zijn neergestreken om mee te helpen aan de bouw van een zeewering tussen de Noordzeekust en Rotterdam. Op een kaart uit 1346, getekend op een geprepareerde koeienhuid komt de zeewering al voor. Met deze ‘Maasdijk’ werd het land beschermd tegen de zee. Om ook het overtollige water uit de polders naar de Maas te lozen, werden in de Maasdijk, aanvankelijk dertien, sluizen aangelegd.

Aan het einde van de 14e eeuw bevinden zich in Maassluis de Monstersche Sluis, de Wateringersluis en de drie Booner-sluizen. Deze ‘luchten’, zoals men ze toen noemde, waren oorspronkelijk niet meer dan gaten in de dijk, die bij hoogwater met een schuif werden afgesloten.

De geschiedenis van de Monstersche Sluis gaat terug tot 1343. Deze sluis ligt aan de bakermat van Maassluis. Want …’dat er weleer bij de Monstersche sluis niet meer dan twee eerste Hutjes van leem en riet stonden, die door Luiden bewoond werden,welken het opzicht over deeze sluis aanbevolen was’. De nederzetting Maeslantsluys was geboren!

Blijkbaar groeide zij snel, want in 1365 was er al een veerverbinding met Brielle en in 1489 was de bevolking al zó in aantal en welstand toegenomen dat Jonker Frans van Brederode het de moeite waard vond om hier met 300 man van zijn troepen aan land te komen om er aan het plunderen te slaan. Het zou bij deze eerste ‘oorlog’ niet blijven, want hoe sterker Maeslantsluys uitbreidde, hoe belangrijker haar strategische betekenis als knooppunt tussen het hart van Holland en het Zeeuwse eilandenrijk werd.

Marnix van St. Aldegonde dacht de plaats voor verder oorlogsgeweld te kunnen vrijwaren door buitendijks een schans te laten bouwen. Maar vóór dat bouwwerk klaar was werd het in 1573 al door de Spanjaarden veroverd, werd Marnix gevangen genomen en sloegen de Spaanse troepen danig op de bevolking los. Een jaar later gebeurde nog iets dergelijks, waarbij de Spanjaarden muiterij gingen bedrijven en Maeslantsluys platbrandden. Verlangend naar het einde van de tachtigjarige oorlog ging men in 1624 over tot sloop van de schans, omdat men op die plek een Nieuwe Kerk wilde bouwen. De bouw werd aanzienlijk vertraagd, omdat de Duinkerker kapers herhaaldelijk roet in het eten kwamen gooien. Pas op 9 oktober 1639 kon dominee Johannes Fenacolius op de plaats die van bloedige worstelingen tussen Spanjaarden en Geuzen zou blijven getuigen, de Nieuwe of Groote Kerk inwijden.

Tussen al deze bedrijven door woedde er een koud oorlogje tussen de inwoners van Sluis en het bestuur van de moeder-gemeente Maeslant. Pas na felle strijd schonken de Staten van Holland Maasluis de fel begeerde zelfstandigheid. Op 16 mei 1614 ondertekende Johan van Oldebarneveldt de akte. Twee eeuwen later kreeg Maassluis ook stadsrechten.

De visserij en haar toeleverende bedrijven hebben Maassluis tot grote bloei gebracht. Eeuwenlang is de zee de voornaamste levensbron geweest voor de bevolking van Maassluis. 

Na het tot stand komen van de Nieuwe Waterweg in 1872 kreeg het Loodswezen een vaste plaats in de Haven en vestigde zich ook een bedrijf dat later uitgroeide tot Smit & Co’s Internationale Sleepdienst, waardoor de naam Maassluis wereldwijd bekend werd. Was het in eerste instantie de visserij, later werd Maassluis de belangrijkste thuishaven voor de Nederlandse zeesleepvaart. Het is thans nog de thuishaven van de bekende Museum Stoomsleepboot Furie. Het visserijverleden en zeker dat van de sleepvaart is in de stad nog volop herkenbaar. Wie in de geschiedenis van Maassluis duikt zal zich er snel door laten meeslepen. Een pittoresk stadje, met grachtjes, leuke winkeltjes en ruim 40 rijksmonumenten.

Hoewel inmiddels de sleepdienst en het loodswezen deze stad de rug hebben toegekeerd – de visserij was helaas al eerder verdwenen – blijft Maassluis, zeker in historisch oogpunt, een interessante stad: een bezoek beslist en zeker waard!

Heel zichtbaar ook nog steeds de rol die de plaats vervulde bij de inpoldering van het gebied en de strijd tegen het water. De sluis in de Maas.

Maassluis is een unieke uitvalsbasis voor geweldige fietstochten door het natuur- en recreatiegebied Midden-Delfland. Maar ook staat u met de veerverbinding over de Nieuwe Waterweg in korte tijd in Rozenburg en ligt voor u het eiland Voorne Putten met een keur van fietsroutes en leuke historische plaatsen als Brielle en Hellevoetsluis.

Maassluis is de geboortestad van de bekende Nederlandse schrijver Maarten ’t Hart. In vrijwel al zijn boeken speelt de stad een belangrijke rol. Er is dan ook een speciale Maarten ’t Hart wandeling gemaakt.

Het Maassluise Maritieme monument naast het Douanehuisje aan de Govert van Wijnkade is in 2007 onthuld. Het monument is ter nagedachtenis aan de vele Maassluise inwoners die hun leven op zee verloren hebben, vaak bij het uitoefenen van hun werk, zoals de broers Klaas Jacobus en Cornelis van Noord. In september 1945 liepen ze met de visserskotter MA 31, toen varend onder de naam Scheveningen 144, bij Scheveningen op een mijn. De boot ontplofte. Van de lichamen is nooit meer iets gevonden.
De ontwerper van het kunstwerk is beeldend kunstenaar Hans Blanken. Het monument stelt een scheepsbemanning voor bestaande uit drie figuren deze staan symbool voor zowel de visserij, scheepsberging als de zeesleepvaart en de inspannende en gevaarlijke werkzaamheden aan boord van de schepen, waarbij soms het verlies van mensenlevens te betreuren viel.