Veluwemeer en omgeving

Laatste update 30/08/2025 door Redactie

Het Veluwemeer vormt een langgerekte waterstrook tussen de provincies Gelderland en Flevoland. Aan de Gelderse zijde liggen plaatsen als Harderwijk, Elburg, Nunspeet en Doornspijk, terwijl aan de overkant in Flevoland dorpen en steden als Biddinghuizen, Dronten en Zeewolde te vinden zijn. Het meer maakt deel uit van de zogeheten randmeren, die zijn ontstaan na de drooglegging van Oostelijk Flevoland in 1956. Het grenst in het noorden bij Elburg aan het Drontermeer en in het zuiden bij Harderwijk aan het Wolderwijd. Met een wateroppervlak van circa 3.250 hectare is het een belangrijk recreatie- en natuurgebied, waar watersport, natuurbeleving en cultuurhistorie samenkomen.

Verklaring van de naam

De naam Veluwemeer verwijst naar de ligging langs de westelijke rand van de Veluwe, het uitgestrekte natuurgebied in Gelderland dat bekendstaat om zijn bossen, heidevelden en zandverstuivingen. Het meer vormt de natuurlijke scheiding tussen de Veluwe en het polderlandschap van Flevoland. De toevoeging “meer” is vanzelfsprekend: het gaat om een groot, open water dat deel uitmaakt van een keten van randmeren.

Geschiedenis

Het Veluwemeer ontstond in de jaren vijftig van de vorige eeuw, toen Oostelijk Flevoland werd ingepolderd als onderdeel van de Zuiderzeewerken. Om de waterhuishouding en ecologische balans te behouden, werd tussen het nieuwe land en het oude land een waterstrook opengehouden: de randmeren. Deze wateren hebben meerdere functies: ze zorgen voor waterafvoer, vormen een ecologische buffer en bieden ruimte voor recreatie.

Door de aanleg van het Veluwemeer veranderde het landschap ingrijpend. Waar vroeger de Zuiderzee tegen de Veluwe aan klotste, ontstond nu een zoetwatermeer met eilanden, ondiepten en natuurzones. In de loop der jaren zijn er voorzieningen aangelegd voor watersport, toerisme en natuurbeheer. De eilanden De Kluut, Pierland en De Ral zijn toegankelijk voor recreanten, terwijl de nabijgelegen natuur-eilanden De Snip en De Kwak gesloten zijn om broedende vogels te beschermen.

Toeristische wetenswaardigheden

Het Veluwemeer is een geliefde bestemming voor zeilers, surfers, kanoërs en sportvissers. Dankzij de beschutte ligging is het water geschikt voor zowel beginners als ervaren watersporters. Langs de oevers vind je stranden, campings, jachthavens en natuurgebieden.

Lokale tips en weetjes:

  1. Tipi-eiland De Kluut: Aan de westzijde van het eiland De Kluut bevindt zich een bijzondere tipi-camping. Hier kun je overnachten in een tent op een autovrij eiland, bereikbaar per boot. Aan de oostzijde ligt een klein haventje voor bezoekers. Google Maps-link
  2. Vogelkijkhut bij De Ral: Vanaf de vogelkijkhut op het eiland De Ral heb je uitzicht op de natuur-eilanden De Snip en De Kwak, waar tal van watervogels broeden. Een verrekijker meenemen is aan te raden.
  3. Elburger Vesting: Op korte afstand van het meer ligt de historische vestingstad Elburg, met een rechthoekig stratenplan, stadsmuren en een vissersmuseum. Adres: Jufferenstraat 5, 8081 CR Elburg. Openingstijden: di–za 11:00–17:00. Entree: €6. Google Maps-link
  4. Kunst in de openbare ruimte: Langs de Gelderse oever zijn diverse kunstwerken te vinden, waaronder moderne sculpturen bij strand Horst en kunstzinnige bankjes in Harderwijk die verwijzen naar de visserijgeschiedenis.
  5. Fietsroute Veluwemeer-Rondje: Een route van circa 45 km voert langs beide oevers van het meer, met oversteek via de brug bij Elburg en de brug bij Harderwijk. Onderweg passeer je stranden, natuurgebieden en gezellige horeca.

Bezienswaardigheden en activiteiten:

  • Strand Nulde: Groot recreatiestrand aan de zuidkant van het meer, met speeltoestellen, ligweiden en horecagelegenheid. Adres: Strandboulevard 1, 3861 NB Nijkerk. Entree: gratis. Google Maps-link
  • Walibi Holland: Pretpark in Biddinghuizen, op circa 15 minuten rijden van de Flevolandse oever. Adres: Spijkweg 30, 8256 RJ Biddinghuizen. Openingstijden en entreeprijzen variëren per seizoen. Google Maps-link
  • Harderwijk: Historische Hanzestad met boulevard, stadsstrand en het Dolfinarium. Adres Dolfinarium: Strandboulevard Oost 1, 3841 AB Harderwijk. Openingstijden: dagelijks 10:00–17:00. Entree: €27,50. Google Maps-link
  • Zeilen en surfen: Langs de Gelderse oever zijn meerdere surfscholen en zeilcentra actief, zoals bij Strand Horst en Strand Nulde.
  • Sportvissen: Het Veluwemeer is rijk aan vissoorten als snoekbaars, brasem en baars. Een VISpas is verplicht.

Seizoensgebonden activiteiten:

  • In het voorjaar trekken grote groepen watervogels door het gebied, waaronder smienten en brandganzen.
  • In de zomer vinden er langs de oevers diverse evenementen plaats, zoals beachvolleybaltoernooien en muziekfestivals.
  • In de winter, bij strenge vorst, wordt er geschaatst op de ondiepe delen van het meer.

Praktische informatie:

  • Parkeren: Gratis en betaalde parkeerplaatsen bij de stranden en havens. In het hoogseizoen kan het druk zijn; kom vroeg om een plek te bemachtigen.
  • Openbaar vervoer: Busverbindingen vanuit Harderwijk en Nunspeet naar diverse recreatiepunten langs het meer. Treinstations in Harderwijk en Nunspeet.
  • Toegankelijkheid: De meeste stranden en havens zijn rolstoeltoegankelijk. Er zijn aangepaste sanitaire voorzieningen aanwezig.

Gemeenten en streken

Het Veluwemeer grenst aan meerdere gemeenten:

De streek combineert het bosrijke landschap van de Veluwe met het open polderlandschap van Flevoland. Dit contrast maakt het gebied aantrekkelijk voor uiteenlopende vormen van recreatie, van mountainbiken en wandelen tot varen en vogels kijken.

Bronnen

  • Provincie Gelderland – Informatie over recreatievoorzieningen, natuurbeheer en infrastructuur aan de Gelderse zijde van het Veluwemeer.
  • Provincie Flevoland – Gegevens over de Flevolandse oever, inclusief natuurgebieden en toeristische voorzieningen.
  • Rijkswaterstaat – Historische en technische informatie over het ontstaan van de randmeren en het waterbeheer van het Veluwemeer.
  • Staatsbosbeheer – Informatie over natuurgebieden en recreatieve mogelijkheden op en rond de eilanden in het Veluwemeer.