Heemskerk, Noord-Holland

Laatste update 23/09/2025 door Redactie

In het noordwesten van de provincie Noord-Holland, tussen de steden Haarlem, Alkmaar en Beverwijk, ligt de groene woongemeente Heemskerk. Deze plaats grenst aan het uitgestrekte Noordhollands Duinreservaat en ligt op korte afstand van de Noordzeekust. In de directe omgeving bevinden zich dorpen als Castricum, Uitgeest, Wijk aan Zee en Assendelft. Dankzij de combinatie van natuur, erfgoed en stedelijke voorzieningen is Heemskerk een aantrekkelijke bestemming voor wandelaars, fietsers en cultuurliefhebbers.

Verklaring van de naam Heemskerk

De naam Heemskerk is vermoedelijk afgeleid van het Oudnederlandse “heem” (woonplaats) en “kerk”, wat duidt op een nederzetting rondom een kerkgebouw. In middeleeuwse documenten komt de naam voor als “Hemezenkerke” en “Hemskerke”. De ligging op een strandwal en de aanwezigheid van vruchtbare gronden maakten het tot een geschikte plek voor bewoning en landbouw.

Geschiedenis

Heemskerk kent een lange geschiedenis die teruggaat tot de 11e eeuw. In 1063 wordt de plaats voor het eerst genoemd in schriftelijke bronnen. Van oorsprong was Heemskerk een tuindersdorp, waar groente en fruit werden verbouwd voor de omliggende steden. In de 20e eeuw groeide het uit tot een woonkern met stedelijke voorzieningen, terwijl het landelijke karakter grotendeels behouden bleef.

Het erfgoed van Heemskerk is zichtbaar in diverse monumenten, waaronder Slot Assumburg, Kasteel Marquette, Fort Veldhuis en meerdere historische kerken. Deze gebouwen herinneren aan de strategische ligging van Heemskerk tussen duin en polder, en aan de rol die het speelde in de verdediging van de kuststrook.

Heemskerk is een zelfstandige gemeente binnen de provincie Noord-Holland, die verder bestaat uit:

Toeristische wetenswaardigheden Heemskerk

Erfgoed en cultuur

Een van de meest opvallende bezienswaardigheden in Heemskerk is Slot Assumburg, een 15e-eeuws kasteel dat in de 20e eeuw werd herbouwd. De omliggende kasteeltuin in renaissancestijl is vrij toegankelijk voor bezoekers. Het kasteel zelf is niet meer in gebruik als jeugdherberg en momenteel niet toegankelijk voor publiek.

  • Adres: Tolweg 9A, 1967 NG Heemskerk
  • Openingstijden tuin: dagelijks van zonsopgang tot zonsondergang
  • OV: Buslijn 72 vanaf station Heemskerk
  • Google Maps: Slot Assumburg

Een tweede historisch complex is Kasteel Marquette, gelegen in een bosrijke omgeving aan de rand van het dorp. Het kasteel is particulier bezit en wordt gebruikt voor evenementen en zakelijke bijeenkomsten. De omliggende landgoederen zijn toegankelijk voor wandelaars.

Een minder bekende locatie is Fort Veldhuis, onderdeel van de Stelling van Amsterdam. Het fort herbergt het Luchtoorlogmuseum, met tentoonstellingen over de Tweede Wereldoorlog en luchtvaartgeschiedenis.

  • Adres: Genieweg 1, 1969 MG Heemskerk
  • Openingstijden: zondagmiddag van mei t/m oktober
  • Entree: €5 (volwassenen), €2,50 (kinderen)
  • Google Maps: Fort Veldhuis

Natuur en landschap

Aan de westzijde van Heemskerk ligt het Noordhollands Duinreservaat, een uitgestrekt duingebied van meer dan 5.000 hectare. Hier worden boomleeuweriken, zandhagedissen en reeën waargenomen. Het reservaat is toegankelijk via diverse ingangen, waaronder de Duinpoort Heemskerk.

  • Toegang: dagkaart of duinkaart verplicht via PWN
  • Parkeren: bij ingang Kruisberg, Duinweg
  • OV: Buslijn 73 richting Castricum, uitstappen bij halte Duinweg

Het strand van Heemskerk is niet direct bereikbaar per auto, maar wel via wandel- en fietsroutes door het duingebied. Het brede zandstrand biedt rust en ruimte, zonder boulevard of horeca.

Een lokale tip is de Kruisbergroute, een wandelroute van 6 km door duin en bos, beschikbaar via allewandelroutes.nl.

Streekproducten en gastronomie

In het centrum van Heemskerk bevinden zich diverse eetgelegenheden waar streekgerechten worden geserveerd. Denk aan Noord-Hollandse kaas, duinlam en seizoensgroenten uit de regio. In de omgeving zijn boerderijwinkels te vinden met verse zuivel, eieren en honing.

Een aanrader is het restaurant bij Kasteel Marquette, waar lokale producten worden verwerkt in klassieke gerechten. Ook de weekmarkt op woensdag biedt een gevarieerd aanbod van regionale producten.

Evenementen en seizoensactiviteiten

Heemskerk kent een actief verenigingsleven en organiseert jaarlijks diverse evenementen. In september vindt het Volksfeest Heemskerk plaats, met kermis, muziek en een harddraverij. In de wintermaanden worden er kerstconcerten gehouden in de historische kerken van Heemskerk, waaronder de Dorpskerk aan het Kerkplein.

Lokale tips en weetjes

  • Heemskerk ligt op een oude strandwal, wat het reliëf in het landschap verklaart.
  • Hier worden regelmatig ijsvogels gespot langs de vijvers in het centrum.
  • De naam “Assumburg” verwijst naar een middeleeuwse versterking die later werd omgebouwd tot kasteel.
  • Het slot Assumburg huisvest ook Het grote Sinterklaashuis

Bronnen

Plaats een reactie