IJsselmeer

Laatste update 24/09/2025 door Redactie

Het IJsselmeer ligt centraal in Nederland en grenst aan de provincies Friesland, Flevoland en Noord-Holland. Rond het meer liggen karakteristieke dorpen en steden zoals Makkum, Hindeloopen, Stavoren, Lemmer, Urk, Lelystad, Enkhuizen, Andijk, Medemblik en Den Oever. De regio biedt een veelzijdige mix van water, cultuur, natuur en erfgoed. Gemeenten die aan het IJsselmeer grenzen zijn onder andere Súdwest-Fryslân, Noordoostpolder, Lelystad, Enkhuizen, Medemblik en Hollands Kroon.

Verklaring van de naam IJsselmeer

De naam IJsselmeer verwijst naar de rivier de IJssel, die via het Ketelmeer uitmondt in het meer. De benaming ontstond na de voltooiing van de Afsluitdijk in 1932, waarmee de voormalige Zuiderzee werd afgesloten van de Waddenzee. Door deze ingreep veranderde het zoute zeewater in een zoetwatermeer, dat sindsdien bekendstaat als het IJsselmeer.

Geschiedenis

Het IJsselmeer ontstond uit de Zuiderzee, die zelf gevormd werd na de Allerheiligenvloed van 1170. Eeuwenlang was dit een open zeearm met directe verbinding naar de Noordzee. De aanleg van de Afsluitdijk maakte hier in 1932 een einde aan. Het nieuwe meer kreeg een zoetwaterfunctie en werd van groot belang voor waterbeheer, drinkwatervoorziening en landbouw.

Door inpoldering ontstonden nieuwe landschappen zoals de Noordoostpolder en Flevoland. Het vroegere Flevomeer maakt door deze ingrepen geen deel meer uit van het IJsselmeer. Tegenwoordig wordt het water via spuicomplexen bij Den Oever en Kornwerderzand geloosd naar de Waddenzee, voornamelijk bij eb, wanneer het waterpeil daar lager ligt.

Daarnaast speelt het meer een cruciale rol in de zoetwatervoorziening van omliggende provincies. Bij Lemmer wordt water ingelaten voor Friesland en Groningen, terwijl bij Andijk water wordt ingenomen voor drinkwaterproductie door PWN.

Toeristische wetenswaardigheden IJsselmeer

Het IJsselmeer is een veelzijdige bestemming voor toeristen die houden van watersport, natuur, cultuur en historie. De combinatie van open water, pittoreske dorpen en historische havens maakt het gebied aantrekkelijk voor een breed publiek.

Watersport en recreatie

Het IJsselmeer is een populaire plek voor zeilers, kitesurfers en sportvissers. In havens zoals Lemmer, Stavoren, Enkhuizen en Medemblik zijn jachthavens met uitgebreide voorzieningen. Vanuit Lelystad vertrekken regelmatig zeiltochten over het meer. Het ondiepe water en de constante wind maken het IJsselmeer ideaal voor zowel beginners als ervaren watersporters. Google Maps: Jachthaven Lelystad Haven

Natuur en landschap

Het meer wordt gevoed door verschillende rivieren en beken, waaronder de IJssel, Overijsselse Vecht, Eem, Hierdense Beek, Amstel en Utrechtse Vecht. Deze aanvoer zorgt voor een dynamisch ecosysteem. Hier worden regelmatig grote zaagbekken, visdieven en brilduikers waargenomen.

Langs de Friese kust liggen natuurgebieden zoals de Workumerwaard en de Makkumer Noordwaard, waar in het voorjaar duizenden steltlopers en eenden broeden. In de winter zijn er meldingen van nonnetjes, smienten en grote zilverreigers.

Historische havens en musea

In Enkhuizen bevindt zich het Zuiderzeemuseum, dat het leven rond de voormalige Zuiderzee toont. Google Maps: Zuiderzeemuseum Enkhuizen

In Urk kun je het Urker Museum bezoeken, gevestigd in een voormalige visserswoning.
Google Maps: Urker Museum

Medemblik biedt onderdak aan het Stoommachinemuseum, dat de geschiedenis van waterbeheer en techniek belicht. Google Maps: Stoommachinemuseum Medemblik

In Lemmer bevindt zich het Ir. D.F. Woudagemaal, het grootste nog werkende stoomgemaal ter wereld en UNESCO Werelderfgoed. Google Maps: Woudagemaal Lemmer

Lokale tips en weetjes

  • In Stavoren staat het beeld van het Vrouwtje van Stavoren, een legendarisch figuur uit een Friese sage.
  • Den Oever is bekend om zijn spuicomplex en organiseert regelmatig de Wieringer Visserijdagen, een evenement met muziek en ambacht.
  • In Andijk bevindt zich een waterinnamepunt dat bijdraagt aan de drinkwatervoorziening van Noord-Holland.

Culinaire adressen en streekproducten

Langs het IJsselmeer zijn diverse boerderijwinkels te vinden, waaronder in Andijk, Wervershoof en Urk, waar streekproducten zoals gerookte paling, Friese droge worst en ambachtelijke zuivel worden verkocht. Binnen een straal van 2 kilometer zijn meerdere adressen opgenomen in de Boerengids.

In de havenplaatsen vind je restaurants die gerechten serveren met verse vis, zeebaars, schar en mosselen, vaak rechtstreeks uit het IJsselmeer of de Waddenzee.

Fiets- en wandelroutes

Langs de dijken van het IJsselmeer zijn diverse fietsroutes uitgezet, waaronder de Zuiderzeeroute, die het hele meer rondgaat. Deze route voert langs historische stadjes, natuurgebieden en uitkijkpunten. Ook zijn er wandelroutes beschikbaar via allewandelroutes.nl, waaronder trajecten bij Gaast, Mirns en Onderdijk.

Seizoensgebonden activiteiten

In de zomermaanden worden er zeilwedstrijden, havenfeesten en openluchtconcerten georganiseerd in onder andere Lemmer, Medemblik en Enkhuizen. In de herfst zijn er begeleide vogeltrekexcursies langs de Friese kust. In de winter is het IJsselmeer een geliefde plek voor natuurfotografie en winterwandelingen, mits de omstandigheden het toelaten.


Bronnen

  • Waarneming.nl – Gebruikt voor actuele flora- en faunawaarnemingen in en rond het IJsselmeer.
  • Boerengids – Gebruikt voor boerderijwinkels binnen 2 km van het IJsselmeer.
  • Allewandelroutes.nl – Gebruikt voor wandelroutes langs het IJsselmeer.
  • Zuiderzeemuseum – Gebruikt voor informatie over collectie, openingstijden en locatie.
  • Stichting Woudagemaal – Gebruikt voor UNESCO-status en bezoekmogelijkheden.
  • Stoommachinemuseum – Gebruikt voor informatie over techniek, erfgoed en tentoonstellingen.
  • Museum op Urk – Gebruikt voor collectie en historische context van Urk.
  • PWN – Gebruikt voor informatie over drinkwaterwinning bij Andijk.
  • Rijkswaterstaat – Gebruikt voor waterbeheer, spuicomplex

Plaats een reactie