Zelhem, Gelderland

Laatste update 01/09/2025 door Redactie

In het oosten van de provincie Gelderland, te midden van het afwisselende landschap van de Achterhoek, ligt het dorp Zelhem. Deze plaats telt ruim 11.000 inwoners en wordt omringd door karakteristieke dorpen zoals Halle, Keijenborg, Ruurlo, Doetinchem, Velswijk, Kilder en Hummelo. De regio staat bekend om haar coulisselandschap, waarin bossen, weilanden en akkers elkaar in een mozaïekachtig patroon afwisselen. Zelhem is een aantrekkelijke bestemming voor toeristen die houden van rust, natuur, erfgoed en kleinschalige activiteiten.

Verklaring van de naam

De naam Zelhem is vermoedelijk afgeleid van het Germaanse “Salehem”, wat zoveel betekent als “woonplaats bij een zaal” of “huis van een heer”. Deze verwijzing naar een nederzetting met een centrale woning of hof past bij de historische ontwikkeling van het dorp als agrarisch centrum. In oude documenten komt de naam ook voor als “Selehem” en “Zellem”, wat duidt op een lange geschiedenis en variatie in spelling.

Geschiedenis

Zelhem kent een rijke historie die teruggaat tot de vroege middeleeuwen. Het dorp lag eeuwenlang op de grens van verschillende cultuur- en natuurgebieden, wat zorgde voor een unieke mengeling van dialecten, gebruiken en bouwstijlen. In de jaren 1950 werden in de omgeving nog Saksische en Frankische dialecten gesproken, een zeldzaamheid in Nederland.

De historische wegenstructuur speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling van het dorp. De huidige Burgemeester Rijpstrastraat was vroeger bekend als de Koestraat, een route waarlangs vee naar de gemeenschappelijke gronden in de Meene werd gedreven. Deze weg was ook een handelsroute voor de zogenaamde Hessenkeerls, Duitse kooplieden die hun waren naar Doesburg brachten.

Pas met de aanleg van de spoorlijn tussen Doetinchem en Ruurlo, en de komst van moderne verbindingswegen, kwam er een einde aan de relatieve isolatie van het dorp. Sindsdien is Zelhem uitgegroeid tot een levendige kern met een mix van historische charme en moderne voorzieningen.

Toeristische wetenswaardigheden

Zelhem biedt een breed scala aan activiteiten voor bezoekers die geïnteresseerd zijn in natuur, cultuur en streekgeschiedenis. Het dorp ligt in een gebied met maar liefst zes verschillende landschapstypen, variërend van beekdalen tot bosrijke zones en open landbouwgronden.

Lokale tips en weetjes:

  1. Boerderijmuseum De Neeth: Dit museum toont het agrarische leven van vroeger en is gevestigd in een authentieke boerderij. Bezoekers kunnen hier oude werktuigen, klederdracht en ambachten bewonderen. Adres: Neethweg 4, 7021 KP Zelhem. Openingstijden: wo–za 13:00–17:00. Entree: €5. Google Maps-link
  2. Boelekeerlspad: Een wandelroute van circa 6 km in Halle, genoemd naar een mythische figuur die vroeger werd ingezet om kinderen bij gevaarlijke plekken weg te houden. Langs het pad zijn poelen, watergangen en een observatiehut te vinden. Sculpturen en informatiepanelen verrijken de beleving. Startpunt: Halle-Heideweg, 7025 CL Halle. Google Maps-link
  3. De Langenberg: Een voormalige stortplaats die is omgevormd tot recreatiegebied met wandelpaden, picknickplekken en uitzichtpunten. De locatie maakt deel uit van de Nordic Walkingroute rondom Zelhem van 10,2 km, met een verkorte variant van 7,4 km. Routekaarten verkrijgbaar bij VVV Zelhem. Google Maps-link

Bezienswaardigheden en activiteiten:

  • Kunst in de openbare ruimte: In het centrum van Zelhem zijn diverse kunstwerken te vinden, waaronder een beeldengroep bij het gemeentehuis die lokale ambachten uitbeeldt. Ook het Boelekeerlbeeld van kunstenaar Marco Mout is een opvallende verschijning.
  • Dorpswandeling Zelhem: Een bewegwijzerde route voert langs historische panden, kerken en monumenten. Informatieborden geven uitleg over de geschiedenis van het dorp.
  • Zelhemse Zomerfeesten: Jaarlijks in juli worden er festiviteiten georganiseerd met muziek, straattheater en streekproducten. De dorpskern verandert dan in een bruisend plein vol gezelligheid.
  • Fietsroute Zelhem–Ruurlo–Hummelo: Deze route van circa 30 km voert door bossen, langs landgoederen en over oude handelswegen. Onderweg zijn er rustpunten en horecagelegenheden.
  • Culinair adres: Restaurant De Groes, gelegen aan de rand van het dorp, biedt streekgerechten met ingrediënten van lokale boeren. Adres: Groesweg 3, 7021 KP Zelhem. Openingstijden: di–zo vanaf 17:00. Google Maps-link
  • Seizoensactiviteit: In het voorjaar bloeien de fruitboomgaarden rondom Keijenborg, waar je kunt wandelen tussen bloesems en lokale honing kunt kopen bij imkers.

Praktische informatie:

  • Parkeren: Gratis parkeergelegenheid in het centrum van Zelhem, o.a. bij het Marktplein en de Burg. Rijpstrastraat. In het hoogseizoen kan het druk zijn.
  • Openbaar vervoer: Buslijn 24 verbindt Zelhem met Doetinchem en Ruurlo. Halte: Zelhem Centrum. Reisinformatie via 9292.nl.
  • Toegankelijkheid: De meeste wandel- en fietsroutes zijn geschikt voor rolstoelen en kinderwagens. Informatiepanelen zijn voorzien van duidelijke pictogrammen.

Gemeenten en streken

Zelhem maakt deel uit van de gemeente Bronckhorst, een uitgestrekte plattelandsgemeente in de Achterhoek. Tot deze gemeente behoren onder andere:

De streek kenmerkt zich door een kleinschalig landschap met houtwallen, boerderijen, beekjes en historische dorpskernen. Het gebied is geliefd bij wandelaars, fietsers en rustzoekers. Erfgoedlocaties zoals kastelen, molens en kerken zijn verspreid over de regio en goed bereikbaar.

Bronnen

Pagina met bijdragen van Freek Wolsink.

Plaats een reactie