Laatste update 02/09/2025 door Redactie
Texel is het grootste en enige bewoonde Waddeneiland van de provincie Noord-Holland. Het eiland ligt in de Waddenzee, ten noorden van Den Helder, en wordt omringd door de Noordzee aan de westzijde en de Waddenzee aan de oostkant. Texel is ongeveer 25 kilometer lang en gemiddeld 8 kilometer breed, met een totale oppervlakte van 16.000 hectare land. De gemeente Texel beslaat echter een veel groter gebied, inclusief 42.500 hectare zee. Het eiland telt zeven dorpen: Den Burg (het grootste, met circa 6.900 inwoners), Oosterend, Oudeschild, De Cocksdorp, De Koog, Den Hoorn en De Waal, naast diverse buurtschappen zoals Oost, Zevenhuizen, Midden-Eierland, Zuid-Eierland, Molenbuurt, Spang, De Westen, Driehuizen, Zuid-Haffel, Westergeest, ’t Horntje en Nieuweschild. Texel staat bekend om zijn afwisselende landschappen, van duinen en bossen tot polders en stranden, en om zijn rijke natuur en gastvrije dorpen.
Verklaring van de naam
De naam Texel wordt al sinds de middeleeuwen gebruikt en is waarschijnlijk afgeleid van een oude benaming voor zandige of schelpenrijke gronden. In historische documenten komt de naam voor in varianten als Tessel. De uitspraak met een ‘s’-klank in plaats van een ‘x’ is kenmerkend voor de lokale traditie. Het gemeentewapen, bevestigd in 1816 maar al in gebruik sinds 1536, toont twee rode leeuwen op een gouden schild, staande op de arm van een omgekeerd zwart anker. Het anker symboliseert de eeuwenlange verbondenheid van Texel met de scheepvaart.
Geschiedenis
Texel kreeg in 1415 stadsrechten en ontwikkelde zich tot een belangrijk maritiem knooppunt. De rede van Texel was eeuwenlang een verzamelpunt voor schepen van de VOC en andere handelsvloten. Fortificaties zoals Fort De Schans, gebouwd in 1574 in opdracht van Willem van Oranje, dienden ter bescherming van deze strategische positie. In de 17e eeuw hield admiraal Tromp hier krijgsraad, en in 1811 liet Napoleon het fort uitbreiden.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog kende Texel de beruchte Georgische opstand in april 1945, waarbij honderden Georgische soldaten, Texelaars en Duitsers omkwamen. De gevechten duurden tot 20 mei, toen Canadese troepen arriveerden. Op de Georgische begraafplaats op de Hoge Berg liggen 565 Georgiërs begraven.
De watersnoodramp van 1953 trof ook Texel: Polder de Eendracht overstroomde en zes Texelaars kwamen om. Dit leidde tot grootschalige dijkverhogingen, herdacht door het monument De Schicht bij De Cocksdorp.
In 2002 werd het Nationaal Park Duinen van Texel opgericht, dat vrijwel het gehele duingebied, de bossen en zandplaat De Hors omvat. Staatsbosbeheer beheert hier ruim 4.400 hectare natuur.
Toeristische wetenswaardigheden
Texel is een veelzijdige bestemming met natuur, cultuur, sport en gastronomie. Het eiland is goed bereikbaar via de veerhaven ’t Horntje, waar de TESO-veerboten vanuit Den Helder aankomen.
Natuur en buitenactiviteiten
Het eiland beschikt over ruim 135 kilometer fietspad en talloze wandelroutes. Populaire natuurgebieden zijn De Slufter, een getijdengebied waar zee en land elkaar ontmoeten, en De Muy, een vogelrijk duingebied. In de zomer kleurt de lamsoor hier paars.
Het Balloërveld-achtige Balloërveld ontbreekt hier, maar Texel heeft eigen unieke plekken zoals de Eijerlandse Duinen en de Horspolders, waar zeldzame planten en vogels voorkomen. De Mokbaai is een geliefde plek voor vogelaars.
Praktische informatie – De Slufter
Adres: Slufterweg, 1795 KM De Cocksdorp
Openingstijden: vrij toegankelijk
Entree: gratis
Parkeren: parkeerplaats bij Sluftertrap
OV: bus naar De Cocksdorp, halte Slufterweg
Google Maps
Cultuur en musea
Ecomare, ten zuiden van De Koog, is bezoekerscentrum, zeehondenopvang en natuurmuseum in één. Jaarlijks worden hier zo’n 120 zeehonden opgevangen.
Adres: Ruijslaan 92, 1796 AZ De Koog
Openingstijden: dagelijks 09.30–17.00 uur
Entree: € 15,00 volwassenen, € 10,00 kinderen
Parkeren: ruime parkeerplaats bij ingang
OV: bus naar halte Ecomare
Google Maps
Het Maritiem en Juttersmuseum in Oudeschild toont 90 jaar strandvondsten en vertelt verhalen over de Texelse maritieme geschiedenis.
Monumenten en uitzichtpunten
De Vuurtoren van Texel bij De Cocksdorp, gebouwd in 1864, is sinds 2009 toegankelijk voor publiek. Vanaf de top is er uitzicht over Noordzee, Waddenzee en Vlieland.
Adres: Vuurtorenweg 184, 1795 LN De Cocksdorp
Openingstijden: dagelijks 10.00–17.00 uur (zomer tot 18.00 uur)
Entree: € 5,00 volwassenen, kinderen tot 4 jaar gratis
Parkeren: parkeerplaats bij vuurtoren
OV: bus naar De Cocksdorp, halte Vuurtorenweg
Google Maps
De Fonteinsnol, een uitkijktoren in bosgebied De Dennen, biedt zicht op bos, duinen en zee.
Evenementen en activiteiten
De Ronde om Texel is de grootste catamaranrace ter wereld, met duizenden toeschouwers op het strand. Op 30 april vindt de Meierblis plaats, een traditioneel vreugdevuur ter ere van de overgang van winter naar zomer.
In het voorjaar kun je bij boerderij Rozenhout lammetjes knuffelen. Texel staat bekend om zijn schapen en lamsvlees, maar ook om streekproducten als Texelse kaas, bier en juttersbitter.
Minder bekende plekken
Het insectenreservaat De Zandkuil op de Hoge Berg is uniek in Nederland, met zeldzame graafbijen en -wespen (niet toegankelijk voor publiek, maar wel zichtbaar vanaf de weg).
Het Mokslootgebied herbergt natte duinvalleien met zeldzame planten als parnassia en vleeskleurige orchis.
Fiets- en wandelroutes
Een populaire fietsroute voert van Den Burg via Oudeschild langs de Waddendijk naar De Cocksdorp, en terug door de duinen via De Koog. Wandelaars kunnen het Sommeltjespad volgen, een kindvriendelijke route van 1,5 km door het Texelse bos, met speelse elementen en verhalen over mythische aardmannetjes.
Seizoensgebonden tips
In de lente bloeien de bollenvelden rond De Cocksdorp. De zomer is ideaal voor strand- en watersport, de herfst voor vogeltrek en paddenstoelen in De Dennen, en de winter voor rustzoekers die het eiland in serene stilte willen beleven.
Bronnen
- Gemeente Texel – Informatie over dorpen, voorzieningen, evenementen en bereikbaarheid.
- Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed – Historische gegevens over monumenten, forten en het gemeentewapen van Texel.
- Staatsbosbeheer – Beschrijving van natuurgebieden, wandel- en fietsroutes in Nationaal Park Duinen van Texel.
- Nationaal Park Duinen van Texel – Gegevens over natuurbeheer, excursies en bijzondere flora en fauna.