Laatste update 23/09/2025 door Redactie
In het oosten van de provincie Overijssel, aan de kronkelende Overijsselse Vecht, ligt de gemeente Hardenberg. Deze groene regio vormt een natuurlijke overgang tussen het Vechtdal en het Reestdal, en grenst aan plaatsen als Ommen, Coevorden, Twenterand en Staphorst. Binnen de gemeente liggen 27 woonkernen, waaronder Dedemsvaart, Gramsbergen, Slagharen, Mariënberg, Balkbrug, Rheeze, Lutten, Sibculo en Bergentheim. Het landschap is afwisselend: van rivierduinen en bossen tot veengebieden en historische dorpsgezichten.
Verklaring van de naam Hardenberg
De naam Hardenberg is vermoedelijk afgeleid van het Germaanse Hardanberga, wat duidt op een versterkte hoogte of burcht. De toevoeging “-berg” verwijst naar een verhoging in het landschap, mogelijk een natuurlijke rivierduin of een versterkte plek aan de Vecht. In archieven uit de 14e eeuw komt de naam al voor in varianten als Hardenbergh. (Lees verder onder de afbeelding)
Geschiedenis
Hardenberg ontwikkelde zich in de middeleeuwen als vestingstad aan de Vecht. Door de strategische ligging ontstond een handelscentrum met marktrechten en regionaal bestuur. In de 19e eeuw groeide de stad verder door de aanleg van spoorlijnen en het Kanaal Almelo–De Haandrik, dat tot op heden een belangrijke waterverbinding vormt.
De gemeente telt 27 woonkernen, waaronder Ane, Balkbrug, Bergentheim, Bruchterveld, Collendoorn, Dedemsvaart, De Krim, Gramsbergen, Heemse, Kloosterhaar, Lutten, Mariënberg, Radewijk, Rheeze, Rheezerveen, Slagharen, Sibculo en Venebrugge. In 2024 telde de gemeente ruim 57.000 inwoners en besloeg een oppervlakte van 316 km².
Historische boerderijen van het hallenhuistype zijn kenmerkend voor de streek. In dorpen als Rheeze en Oud-Bergentheim zijn nog veel van deze Saksische boerderijen te zien.
Toeristische wetenswaardigheden Hardenberg
Hardenberg is een veelzijdige bestemming voor natuurliefhebbers, gezinnen en cultuurliefhebbers. Van wandelroutes door het Vechtdal tot attractieparken en musea: de regio biedt een breed scala aan activiteiten.
Natuur en recreatie
Ten westen van de stad ligt de Boswachterij Hardenberg, een uitgestrekt natuurgebied met fiets- en wandelpaden door bossen, heidevelden en zandverstuivingen. Tussen Hardenberg en Ommen ligt het recreatiegebied De Oldemeyer, met een speelvijver, zandstrand, ligweide en dagcamping.
Aan de rand van het centrum ligt De Koppel, het natuuractiviteitencentrum van de gemeente. Bezoekers vinden hier informatie over flora, fauna, duurzaamheid en waterbeheer. Er zijn wisselende tentoonstellingen, een blotevoetenpad en educatieve programma’s voor kinderen.
Adres: Vechtstraat 8, 7772 AX Hardenberg
Openingstijden: Dinsdag t/m vrijdag 10.00–17.00 uur, weekend 13.00–16.00 uur
Entree: Gratis
Google Maps: Vechtstraat 8, Hardenberg
Cultuur en erfgoed
Het museum van de Historische Vereniging Hardenberg toont archeologische vondsten, streekdracht en gebruiksvoorwerpen. De collectie bevat ook kleding uit Huize Nijenstede, een voormalig burgemeestershuis dat niet meer publiek toegankelijk is.
Adres: Voorstraat 34, 7772 AH Hardenberg
Openingstijden: Maandag t/m vrijdag 09.00–12.00 uur, groepen op afspraak
Entree: Gratis
Google Maps: Voorstraat 34, Hardenberg
Voor een avond uit biedt Theater De Voorveghter een gevarieerd programma met muziek, cabaret en toneel.
Adres: Badhuisplein 3, 7772 XA Hardenberg
Google Maps: Badhuisplein 3, Hardenberg
Tuinen en landschappen
In Dedemsvaart liggen de Tuinen van Mien Ruys, een complex van 30 proeftuinen ontworpen door de invloedrijke tuinarchitect Mien Ruys. De tuinen zijn een rijksmonument en tonen de ontwikkeling van tuinarchitectuur in de 20e eeuw.
In Balkbrug staat molen De Star, een stellingmolen uit 1848. De molen is op zaterdag te bezoeken en maalt op vrijwillige basis graan.
In Schuinesloot liggen de Priona Tuinen, ontworpen door Henk Gerritsen en Anton Schlepers. De tuinen zijn bekend om hun natuurlijke stijl en vormen een inspiratiebron voor tuinliefhebbers.
Lokale evenementen
Dedemsvaria is een jaarlijkse feestweek in Dedemsvaart met braderie, vismarathon, autorodeo en folklore.
Gramsbergen Lichtstad is een negendaags evenement met verlichte straten, muziek en straattheater.
Klepperstad Hardenberg verwijst naar de historische klepperman en de zomerse activiteiten in het centrum.
Streekproducten en culinaire tips
In Gramsbergen, Dedemsvaart en Slagharen zijn diverse eetgelegenheden waar streekproducten centraal staan. Denk aan Vechtdal-lamsvlees, honing uit het Reestdal en ambachtelijke kazen. In het Reestdal zijn wandelroutes te vinden door bossen, heide en licht glooiend landschap. Het gehucht Oud Avereest is zelfs een beschermd dorpsgezicht.
Provincie Overijssel
Hardenberg ligt in de provincie Overijssel, die bestaat uit de volgende gemeenten:
Almelo, Borne, Dalfsen, Deventer, Dinkelland, Enschede, Haaksbergen, Hardenberg, Hellendoorn, Hengelo, Hof van Twente, Kampen, Losser, Oldenzaal, Ommen, Raalte, Rijssen-Holten, Staphorst, Steenwijkerland, Tubbergen, Twenterand, Wierden, Zwartewaterland, Zwolle
Bronnen
- Gemeente Hardenberg – Gebruikt voor informatie over woonkernen, voorzieningen en gemeentelijke structuur
- De Koppel – Gebruikt voor openingstijden, adres en activiteiten van het natuuractiviteitencentrum
- Historische Vereniging Hardenberg – Gebruikt voor informatie over het museum en de collectie
- Theater De Voorveghter – Gebruikt voor locatie, programma en bereikbaarheid van het theater
- Tuinen Mien Ruys – Gebruikt voor informatie over tuinarchitectuur, openingstijden en adres
- Streekmuseum De Kalkovens – Gebruikt voor informatie over het museumcomplex en openingstijden
- Molen De Star – Gebruikt voor informatie over de molen, activiteiten en historie
- De Tuinkamer in Priona – Gebruikt voor informatie over de Priona Tuinen en het bijbehorende restaurant
- Dedemsvaria – Gebruikt voor actuele informatie over de feestweek en programma
- Gramsbergen Lichtstad – Gebruikt voor informatie over het evenement en organisatie
- Waarneming.nl – Gebruikt voor actuele flora- en faunawaarnemingen in het Vechtdal en Reestdal