Veluwe, Gelderland/Overijssel

Laatste update 30/08/2025 door Redactie

In het hart van Nederland, grotendeels in de provincie Gelderland en deels in Overijssel, strekt zich de Veluwe uit: een uitgestrekt natuurgebied dat wordt omringd door steden en dorpen als Apeldoorn, Ede, Arnhem, Harderwijk, Nunspeet, Elburg, Epe, Putten en Rheden. Het landschap is bijzonder gevarieerd, met uitgestrekte bossen, heidevelden, zandverstuivingen, beekdalen en open graslanden. De Veluwe is niet alleen een van de grootste aaneengesloten natuurgebieden van Nederland, maar ook een plek waar cultuurhistorie, kunst en recreatie samenkomen.

Verklaring van de naam

De naam Veluwe is waarschijnlijk afgeleid van het Germaanse woord falawjo, wat “bleek” of “vaal land” betekent. Dit verwijst vermoedelijk naar de zandige, lichte gronden die kenmerkend zijn voor delen van het gebied. In historische bronnen wordt de naam al in de vroege middeleeuwen genoemd, waarmee de Veluwe een van de oudste benoemde landschappen van Nederland is.

Geschiedenis

De Veluwe kent een rijke geschiedenis die teruggaat tot de prehistorie. Sporen van bewoning, zoals grafheuvels en urnenvelden, zijn nog steeds zichtbaar in het landschap. In de middeleeuwen werd het gebied gebruikt voor landbouw, houtkap en jacht. De zandverstuivingen, zoals bij Kootwijkerzand, ontstonden deels door overbegrazing en houtkap, waardoor de wind vrij spel kreeg.

In de 19e en 20e eeuw werden grote delen van de Veluwe bebost, zowel voor houtproductie als om het stuivende zand te beteugelen. Tegelijkertijd ontstonden landgoederen en buitenplaatsen, zoals Paleis Het Loo in Apeldoorn, die het gebied een koninklijke allure gaven. Met de oprichting van Nationaal Park De Hoge Veluwe in 1935 kreeg natuurbehoud een vaste plaats in het beheer van het gebied.

Toeristische wetenswaardigheden

De Veluwe is een geliefde bestemming voor wandelaars, fietsers, ruiters en natuurliefhebbers. Het gebied herbergt diverse natuurparken, musea en culturele evenementen. Dankzij een uitgebreid netwerk van paden en routes is het eenvoudig om de veelzijdigheid van het landschap te ontdekken.

Lokale tips en weetjes:

  1. Jachthuis Sint Hubertus: Dit markante gebouw in Nationaal Park De Hoge Veluwe is ontworpen door architect H.P. Berlage en was het buitenverblijf van het echtpaar Kröller-Müller. Rondleidingen geven inzicht in de architectuur en de bijzondere interieurs. Adres: Apeldoornseweg 250, 7351 TA Hoenderloo. Google Maps-link
  2. Witte fietsen: In Nationaal Park De Hoge Veluwe staan meer dan 1.800 gratis te gebruiken witte fietsen klaar voor bezoekers. Hiermee kun je moeiteloos de 40 kilometer aan fietspaden in het park verkennen.
  3. Veluwse Fietsdag: Jaarlijks op de eerste dinsdag van augustus organiseren VVV’s in de regio een thematische fietsdag met routes van 30 tot 45 kilometer. Onderweg zijn er activiteiten, proeverijen en bezienswaardigheden. Startpunten zijn onder meer in Apeldoorn, Ede, Elburg, Epe, Ermelo, Garderen, Heerde, Hoenderloo, Nijkerk, Nunspeet, Putten, Rheden, Twello en Voorthuizen.
  4. Open NK Bosarbeid: In het centrumgebied van Nationaal Park De Hoge Veluwe vindt jaarlijks het Open Nederlands Kampioenschap voor bosarbeiders plaats. Bezoekers zien demonstraties van houtbewerking, kettingzaagkunst en het traditionele uitslepen van boomstammen met paarden.
  5. Kunst in de openbare ruimte: Verspreid over de Veluwe vind je kunstwerken die verwijzen naar natuur en historie, zoals sculpturen langs de Veluwezoom en installaties bij bezoekerscentra.

Bezienswaardigheden en activiteiten:

  • Nationaal Park De Hoge Veluwe: 5.400 hectare natuur met bossen, heide, stuifzand en het Kröller-Müller Museum, dat een grote Van Gogh-collectie herbergt. Entree park: € 13,10 volwassenen, € 6,55 kinderen (6–12 jaar). Adres: Houtkampweg 9, 6731 AV Otterlo. Google Maps-link
  • Veluwezoom: Het oudste nationale park van Nederland, bekend om de Posbank met zijn glooiende heidevelden.
  • Kootwijkerzand: De grootste actieve zandverstuiving van West-Europa, ideaal voor wandelingen en fotografie.
  • Paleis Het Loo: Voormalig koninklijk paleis met barokke tuinen en tentoonstellingen over de Oranjes. Adres: Koninklijk Park 1, 7315 JA Apeldoorn. Google Maps-link
  • Fietsroutenetwerk: De Veluwe beschikt over honderden kilometers aan fietspaden, verbonden via knooppunten. Routes variëren van korte rondjes tot dagtochten.
  • Natuurtransferia en P-Veluwe: Strategisch gelegen parkeerplaatsen aan de rand van natuurgebieden, met directe aansluiting op wandel- en fietsroutes.

Seizoensgebonden activiteiten:

  • Voorjaar: Bloeiende heidevelden in april-mei in lagere delen, vogelconcerten in bossen.
  • Zomer: Fietsen en wandelen in de koelte van het bos, evenementen zoals de Veluwse Fietsdag.
  • Najaar: Bronst van edelherten in september-oktober, paddenstoelenexcursies.
  • Winter: Sneeuwlandschappen, winterwandelingen en wildobservatie.

Culinair en evenementen:

  • Proef lokale specialiteiten zoals Veluwse wildgerechten in restaurants in Epe en Hoenderloo.
  • Bezoek streekmarkten in dorpen als Ermelo en Nunspeet.
  • Kunst- en ambachtsmarkten in de zomermaanden, vaak gecombineerd met muziekoptredens.

Praktische informatie:

  • Parkeren: P-Veluwe parkeerplaatsen en natuurtransferia langs snelwegen en provinciale wegen. Tarieven variëren; vaak gratis bij natuurtransferia.
  • Openbaar vervoer: Treinstations in Apeldoorn, Ede-Wageningen, Harderwijk en Arnhem. Busverbindingen naar dorpen en ingangen van natuurparken.
  • Toegankelijkheid: Veel paden zijn geschikt voor rolstoelen en kinderwagens; aangepaste fietsen beschikbaar in De Hoge Veluwe.

Gemeenten en streken

De Veluwe strekt zich uit over meerdere gemeenten in Gelderland en een klein deel van Overijssel. Belangrijke gemeenten zijn:

De streek wordt gekenmerkt door een mozaïek van natuurgebieden, landbouwgronden, historische dorpen en landgoederen. Het is een van de meest bezochte recreatiegebieden van Nederland.

Bronnen

  • Provincie Gelderland – Informatie over natuurbeheer, recreatievoorzieningen en infrastructuur op de Veluwe.
  • Nationaal Park De Hoge Veluwe – Gegevens over natuur, musea, activiteiten, entreeprijzen en voorzieningen.
  • Gemeente Apeldoorn – Toeristische informatie, evenementen en bereikbaarheid van de Veluwe vanuit Apeldoorn.
  • Staatsbosbeheer – Beschrijving van natuurgebieden, wandel- en fietsroutes en seizoensactiviteiten op de Veluwe.
  • Persbericht Sabine de Witte, 3 juli 2012; up-to-date gehouden door de redactie van VakantielandNederland.nl

Plaats een reactie