Laatste update 28/11/2025 door Redactie
Gelderland ligt in het oosten van Nederland en is de grootste provincie van het land. Het gebied strekt zich uit van de Veluwe met bossen en heide tot het rivierenland langs de Waal, Nederrijn en IJssel. Grote steden zijn Arnhem, Nijmegen, Apeldoorn, Ede , Tiel , Zutphen en Harderwijk. Bekende dorpen en kleinere plaatsen zijn Bronkhorst, Hattem, Beek, Lochem, Zaltbommel en Winterswijk. Gelderland grenst aan de provincies Utrecht, Noord‑Brabant, Overijssel, Limburg en Duitsland.
Verklaring van de naam Gelderland
De naam Gelderland komt van het middeleeuwse hertogdom Gelre. Dit hertogdom ontstond rond Zutphen en breidde zich later uit naar gebieden die nu deels in Duitsland liggen. De naam verwijst naar het land ten oosten van de rivieren Rijn en IJssel. Het hertogdom speelde een belangrijke rol in de middeleeuwen en gaf de provincie haar historische identiteit.
Geschiedenis Gelderland
De geschiedenis van Gelderland gaat ver terug. Rond Nijmegen zijn resten van Romeinse bewoning gevonden. In de middeleeuwen waren steden als Zutphen en Doesburg lid van het Hanzeverbond. Later ontstonden op de Veluwe en in de Achterhoek kastelen en landgoederen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was de regio Arnhem het toneel van zware gevechten. Monumenten en musea herinneren hier nog steeds aan.
De provincie telt vandaag 51 gemeenten. Bekende regio’s zijn de Veluwe, de Achterhoek, het Rivierenland en de Betuwe. Elk gebied heeft een eigen karakter en erfgoed.
Toeristische wetenswaardigheden Gelderland
Nederlands Openluchtmuseum
Het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem toont historische gebouwen en tradities. Bezoekers wandelen langs boerderijen, molens en ambachten. Het museum opent om 11:00. Adres: Hoeferlaan 4, 6816 SG Arnhem.
Airborne Museum Hartenstein
Dit museum in Oosterbeek vertelt het verhaal van de Slag om Arnhem. Het is gevestigd in Villa Hartenstein en opent om 10:00. Adres: Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek.
Airborne Museum at the Bridge
Dit museum ligt aan de Rijnkade in Arnhem en geeft een dag‑tot‑dagverslag van de Slag om Arnhem. Het opent om 10:00. Adres: Rijnkade 150, 6811 HD Arnhem.
Nederlands Watermuseum
Het Watermuseum in Arnhem is gevestigd in een oude watermolen. Het biedt interactieve tentoonstellingen over waterbeheer. Het museum opent om 12:00. Adres: Zijpendaalseweg 26‑28, 6814 CL Arnhem.
Stichting Gelders Geologisch Museum
Dit museum in Velp toont fossielen, mineralen en geologische vondsten. Het opent om 12:00. Adres: Parkstraat 32, 6881 JG Velp.
Museum Bronbeek
Museum Bronbeek in Arnhem belicht de koloniale geschiedenis van Nederlands‑Indië. Het opent om 10:00. Adres: Velperweg 147, 6824 MB Arnhem.
Museonder
Het Museonder in Otterlo is onderdeel van Nationaal Park De Hoge Veluwe. Het museum toont natuurfilms en exposities. Het opent om 09:30. Adres: Houtkampweg 9c, 6731 AV Otterlo.
Museum MORE
Museum MORE in Gorssel toont moderne realistische kunst van Nederlandse kunstenaars. Het opent om 10:00. Adres: Hoofdstraat 28, 7213 CW Gorssel.
Leuke dingen voor kinderen
Kinderen vinden in Gelderland veel activiteiten. Het Openluchtmuseum biedt interactieve demonstraties. Het Watermuseum heeft een escaperoom en speurtochten. In het Museonder leren kinderen over natuur en dieren.
Evenementen 2026
In 2026 staan het Fruitcorso in Tiel, de Vierdaagse in Nijmegen en het Stadsfeest in Zutphen op de agenda. Ook zijn er muziekfestivals en streekmarkten gepland.
Culinaire adressen
De Betuwe staat bekend om fruitteelt. Streekproducten zoals appels, peren en kersen zijn populair. In de Achterhoek proef je krentenwegge en wildgerechten. Lokale brouwerijen en kaasboerderijen bieden rondleidingen.
Fiets- en wandelroutes
Bekende routes zijn het Pieterpad dat door de Achterhoek loopt en de Linge‑route langs boomgaarden. Op de Veluwe zijn routes door bossen en heidevelden.
Seizoensgebonden activiteiten
In de lente bloeien fruitbomen in de Betuwe. In de zomer zijn er festivals en markten. In de herfst trekken wandelaars naar de Veluwe voor de bronst van edelherten. In de winter zijn er kerstmarkten in historische stadjes.
Gemeenten in Gelderland
Hieronder vind je een overzicht van alle 51 gemeenten in Gelderland, elk kort getypeerd in één zin en voorzien van een link naar de gedetailleerde beschrijving van die gemeente en, daar waar beschikbaar, de genoemde plaatsen.
| Gemeente | Typische kenmerken |
|---|---|
| Aalten | Coulisselandschap en grensdorp Dinxperlo, Achterhoek natuur en erfgoed. |
| Apeldoorn | Paleis Het Loo en toegangspoort tot de Veluwe, stad met cultuur en natuur. |
| Arnhem | Mode‑ en cultuurstad, Slag om Arnhem, Rijnstad met erfgoed. |
| Barneveld | Veluwse gemeente, centrum van de pluimveesector, dorpen en natuur. |
| Berg en Dal | Heuvelachtig gebied bij Nijmegen, natuur en wijngaarden. |
| Berkelland | Kastelen en het riviertje de Berkel, Achterhoekse platteland. |
| Beuningen | Riviergemeente aan de Waal, historische dijken en uiterwaarden. |
| Bronckhorst | Grootste plattelandsgemeente, landgoederen en historische dorpen. |
| Brummen | IJsselvallei met kasteel Engelenburg en natuur. |
| Buren | Oranjestad met historische banden met het koningshuis. |
| Culemborg | Vestingstad aan de Lek, levendig centrum en erfgoed. |
| Doesburg | Hanzestad met mosterdmuseum en monumentale binnenstad. |
| Doetinchem | Regionale stad in de Achterhoek, bruisend centrum en cultuur. |
| Druten | Riviergemeente in het Land van Maas en Waal. |
| Duiven | Gemeente langs de Rijn, bedrijvigheid en moderne voorzieningen. |
| Ede | Toegangspoort tot de Veluwe, militaire historie en natuur. |
| Elburg | Vestingstad aan het Veluwemeer, vissersgeschiedenis en erfgoed. |
| Epe | Veluwse bossen en sprengen, natuur en recreatie. |
| Ermelo | Zorginstellingen en ligging aan het Veluwemeer. |
| Harderwijk | Hanzestad met boulevard en Dolfinarium, toeristische trekpleister. |
| Hattem | Kleine Hanzestad met musea en schilderachtige straten. |
| Heerde | IJsselvallei en Veluwse natuurgebieden. |
| Heumen | Gemeente bij Nijmegen met bossen en meren. |
| Lochem | Lochemse Berg en Achterhoekse coulisselandschap. |
| Maasdriel | Riviergemeente met fruitteelt en kastelen. |
| Montferland | Heuvels, bossen en middeleeuwse stadjes. |
| Nijkerk | Historische kerken en ligging aan de Randmeren. |
| Nijmegen | Oudste stad van Nederland, Vierdaagse en Waalstad. |
| Nunspeet | Veluwse kunsttraditie en natuur. |
| Oldebroek | Militaire oefenterreinen en plattelandsgemeente. |
| Oost Gelre | Groenlo en Slag om Grolle, Achterhoekse historie. |
| Overbetuwe | Fruitteeltgemeente tussen Rijn en Waal. |
| Putten | Veluwse bossen en recreatie. |
| Renkum | Airborne‑geschiedenis en natuurgebieden. |
| Rheden | Nationaal Park Veluwezoom en landgoederen. |
| Rozendaal | Kleinste gemeente met kasteel en park. |
| Scherpenzeel | Gemeente op de grens van Gelderland en Utrecht. |
| Tiel | Fruitstad met het jaarlijkse Fruitcorso. |
| Voorst | Kastelen en IJsselvallei, historische dorpen. |
| Wageningen | Universiteitsstad en capitulatie 1945. |
| West Betuwe | Fusiegemeente met fruitteelt en rivieren. |
| West Maas en Waal | Riviergemeente met dijken en uiterwaarden. |
| Winterswijk | Steengroeve en coulisselandschap, Achterhoekse natuur. |
| Wijchen | Kasteel en ligging bij Nijmegen. |
| Zaltbommel | Vestingstad aan de Waal met historische binnenstad. |
| Zevenaar | Gemeente bij de Duitse grens met bedrijvigheid. |
| Zutphen | Hanzestad met monumentale binnenstad en cultuur. |
| Neder‑Betuwe | Fruitteeltgemeente langs de Rijn. |
| Lingewaard | Gemeente tussen Arnhem en Nijmegen met uiterwaarden. |
| Westervoort | Kleinste gemeente qua oppervlakte, gelegen aan de IJssel. |
Bronnen
- Provincie Gelderland – geografische indeling en actuele context
- Nederlands Openluchtmuseum – erfgoed en publieksinformatie
- Airborne Museum Hartenstein – oorlogsgeschiedenis en tentoonstellingen
- Airborne Museum at the Bridge – Slag om Arnhem en collectie
- Nederlands Watermuseum – interactieve tentoonstellingen en publieksinformatie
- Stichting Gelders Geologisch Museum – fossielen en geologische collectie
- Museum Bronbeek – koloniale geschiedenis en exposities
- Museonder – Nationaal Park De Hoge Veluwe – natuurfilms en exposities
- Museum MORE – moderne realistische kunst en tentoonstellingen
- Natuurmonumenten – natuurgebieden en routes
- Waarneming.nl – actuele flora en fauna in natuurgebieden
