Thema’s > Geschiedenis

Tijdens uw omzwervingen in Nederland zult u regelmatig geconfronteerd worden met Vaderlandse geschiedenis die u vroeger op school misschien geleerd heeft, maar inmiddels ver is weggezakt. Op deze pagina een korte weergave van de tijdsbalk van de Vaderlandse Geschiedenis zodat u een verhaal of jaartal in de tijd kunt plaatsen.

• Jaren vóór Chr.
• 100. De Friezen, Bataven enz. hier te lande.
• 54. De Romeinen. De Bataven worden hun bondgenoten. Julius Cesar.
• 11. Drusus onderwerpt de Friezen.

• Na Chr.
• 14. Germanicus.
• 28. De Friezen staan tegen de Romeinen op. Apronius.
• 48. De Friezen door de Romeinen opnieuw onderworpen. Corbulo.
• 70. De Bataven staan tegen de Romeinen op. Claudius Civilis.
• 71. Vernieuwd verbond tussen de Bataven en Romeinen. Cerealis.
• 120. Keizer Hadrianus sticht het forum Hadriani, nu Voorburg.
• 260. Invallen der Franken en Saksen.
• 400. De naam Bataven gaat in de geschiedenis verloren.

• 500. Clovis, eerste Christenkoning der Franken.
• 628. De Frankische koning Dagobert overwint de Friezen, maakt zich daarna meester van het slot Wiltenburg bij Utrecht en sticht aldaar een Christelijke kapel.
• 650. Eerste evangelieprediking in ons vaderland. Eligius, Willebrord.
• 755. Bonifacius bij Dokkum door de Friezen vermoord.
• 768–814. Regering van Karel den Grote.
• 785. Karel de Grote overwint de Friezen en dwingt hen tot het Christendom.
• 810. Invallen der Denen en Noormannen.
• 922. Dirk I wordt door Karel den Eenvoudige in het graafschap bevestigd.
• 985. Begin der oorlogen tegen de West-Friezen onder Dirk II.
• 998. Graaf Arnoud sneuvelt in een slag tegen de West-Friezen.

• 1010. Laatste inval van de Noormannen in ons land.
• 1015. Dirk III sticht Dordrecht.
• 1018. Slag bij Dordrecht.
• 1073. Godevaart de Bultenaar maakt zich meester van Holland en sticht Delft.
• 1096. Begin der kruistochten. Godfried van Bouillon.
• 1170. Grote overstroming. Men vangt zeevis bij Utrecht.
• 1203. Ada van Holland.
• 1219. Willem I verovert Damiate in Egypte.
• 1247. Graaf Willem II wordt tot Rooms-koning verheven.
• 1256. Willem II vindt in een oorlog tegen de West-Friezen zijn dood in het ijs.
• 1275. Amsterdam krijgt zijn eerste handvest van graaf Floris V.
• 1277. De Dollart ontstaan.
• 1296. Floris V wordt vermoord.
• 1299. Dood van Jan I. Einde van het Hollandsche huis.
• 1300. Amsterdam tot stad verheven.
• 1304. Inval der Vlamingen in Holland. Witte van Haamstede.
• 1313. Hongersnood en pest in West-Europa.
• 1323. Einde der oorlogen met Vlaanderen.
• 1339. Gelderland tot een hertogdom verheven.
• 1345. Willem IV sneuvelt bij Stavoren.
• 1349. Gravin Margaretha van Henegouwen stelt het bewind over deze landen in handen van haar zoon Willem. Begin der Hoeksche en Kabeljauwsche twisten.
• 1350. Eerst gebruik van vuurwapens in Nederland. Beleg van Naarden.
• 1351. Margaretha overwint bij Veere, maar verliest een slag op de Maas.
• 1354. Margaretha doet afstand van de regeering.
• 1357. Willem V wordt krankzinnig. Zijn broer Albrecht wordt ruwaard (regent).
• 1361. Slag bij Tiel tussen Reinoud en Eduard van Gelder. Heeckerens en Bronkhorsten.
• 1390. Schieringers en Vetkoopers in Friesland; Lichtenbergers en Lokhorsten in Utrecht.
• 1417. Dood van Willem VI; zijn dochter Jacoba door de Hoekschen gehuldigd.
• 1421. Amsterdam door brand vernield. St. Elisabethsvloed. De Biesbosch ontstaan.
• 1425. Slag bij Alfen. Filips van Bourgondië als ruwaard erkend.
• 1428. Verdrag van Delft.
• 1433. Jacoba huwt met Van Borselen en moet hare graafschappen en titels afstaan aan haar neef Filips van Bourgondië.
• 1436. Jacoba sterft op het huis Teilingen.
• 1465. Twist tussen Arnoud en zijn zoon Adolf in Gelderland.
• 1477. Karel I, bijgenaamd de Stoute, sneuvelt bij Nancy. Zijn dochter Maria volgt hem op. Groot-privilegie. Maria huwt met Maximiliaan, aartshertog van Oostenrijk. Adolf van Gelder sneuvelt bij Doornik.
• 1482. Jan van Schaffelaar springt van de toren te Barneveld. Maria wordt opgevolgd door haar zoon Filips van Oostenrijk, onder voogdij van zijn vader Maximiliaan.
• 1490. Jonker-Fransen-oorlog.
• 1491. Kaas- en broodvolk door Albrecht van Saksen beteugeld.
• 1492. De Hoeksche en Kabeljauwsche twisten eindigen.
• 1494. Filips de Schoone aanvaardt de regering.
• 1496. Filips II huwt met Johanna, dochter van Ferdinand van Arragon en Isabella van Castilië.
• 1500. Karel II te Gent geboren.
• 1515. Karel II wordt graaf van Holland en Zeeland, in
• 1517. Koning van Spanje, onder den naam van Karel I, en in
• 1520. Keizer van Duitschland, onder den naam van Karel V. Hervorming.
• 1521. Eerste plakkaat tegen de hervorming.
• 1528. Maarten van Rossum plundert ’s-Gravenhage. Karel V wordt heer van Utrecht.
• 1536. Karel van Egmond staat Groningen en Drenthe aan Karel V af.
• 1543. Gelderland onder Karel V, waardoor al de Nederlandse gewesten onder één hoofd komen.

---

• 1550. Bloei van Antwerpen.
• 1555. Karel V doet afstand van de regering aan zijn zoon Filips II, die daardoor koning van Spanje en vorst der Nederlanden wordt.
• 1557. Overwinning door Egmond behaald bij St. Quentin.
• 1558. Karel V sterft. Slag bij Grevelingen.
• 1559. Margaretha van Parma wordt landvoogdes. Prins Willem van Oranje (Willem I) wordt stadhouder over Holland, Zeeland, Utrecht en West-Friesland. Filips vertrekt naar Spanje.
• 1564. Vertrek van Granvelle.
• 1565. Onlusten in de Nederlanden. Afkondiging der inquisitie. Verbond der Edelen of compromis.
• 1566. Smeekschrift der Edelen. Hendrik van Brederode. De naam Geuzen. Beeldenstorm.
• 1567. Vele ingezetenen, onder welke Willem van Oranje, verlaten het land. Komst van den hertog van Alva.
• 1568. Alva wordt landvoogd. Lodewijk van Nassau in Groningen. Slag bij Heiligerlee. Adolf van Nassau sneuvelt. Begin van den tachtigjarigen oorlog. De graven van Egmond en Hoorne onthoofd. Lodewijk bij Jemgum verslagen. Prins Willem trekt met een leger over de Maas.
• 1570. Herman de Ruiter verrast Loevestein. Allerheiligenvloed.
• 1572. Tiende penning. Den Briel ingenomen door de Watergeuzen. Jakob Simonszoon de Rijk. Lumey. Het grootste gedeelte van Holland, Zeeland, Overijssel en Friesland kiest de zijde van Willem I. Zutphen en Naarden door de Spanjaarden bezet. Lodewijk verrast Bergen in Henegouwen.
• 1573. Inneming van Haarlem. Ripperda. Kenau Simons Hasselaar. Alkmaars victorie. Slag op de Zuiderzee. Cornelis Dirkszoon van Monnikendam. Alva vertrekt.
• 1574. Don Louis de Requesens wordt landvoogd. Slag op de Mookerheide. Lodewijk en Hendrik van Nassau sneuvelen. Beleg en ontzet van Leiden. Pieter Adriaansz. van der Werff. Jan van der Does. Boisot.
• 1575. Begin van het burgerlijk jaar voor het eerst op 1 Januari. De hoogeschool te Leiden gesticht.
• 1576. Dood van Requesens. Pacificatie (bevrediging) van Gent. Don Jan van Oostenrijk landvoogd.
• 1577. Unie van Brussel. Eeuwig edict van Don Jan. Zijn verraad.
• 1578. Amsterdam verlaat de Spaanse zijde. De hertog van Anjou beschermheer der Nederlanden.
• 1579. Unie van Atrecht. Unie van Utrecht. Parma neemt Maastricht.
• 1580. Groningen door Rennenberg verraden. Beleg van Steenwijk.
• 1581. De Staten zweren Filips plechtig af.
• 1582. Aanslag op het leven van Prins Willem I door Jan Jauregui.
• 1583. Aanslag van Anjou op Antwerpen (Franse furie).
• 1584. Prins Willem van Oranje (Willem I) door Balthazar Gerards verraderlijk vermoord. Zijn zoon Maurits komt aan het hoofd van den raad van state.
• 1585. De soevereiniteit over de Nederlanden aangeboden eerst aan Frankrijk en daarna aan Engeland. Maurits wordt stadhouder van Holland en Zeeland. Parma neemt Antwerpen. Komst van den graaf van Leicester.
• 1586. Johan van Oldenbarneveld wordt advocaat van Holland.
• 1587. Leicester vertrekt.
• 1588. De onoverwinlijke vloot vernield.
• 1590. Breda door middel van een turfschip ingenomen.
• 1591–1592. Prins Maurits verovert Zutphen, Deventer, Delfzijl, Hulst, Nijmegen, Steenwijk en Koevorden.
• 1594. Groningen door Maurits aan de unie teruggebracht.
• 1595. Eerste tocht der Nederlanders naar Oost-Indië.
• 1596. De Nederlanders en Engelsen plunderen Cadix.
• 1596–1597. Overwintering op Nova-Zembla. Heemskerk en Barents.
• 1597. Maurits neemt Rijnberk, Meurs, Grol en Bredevoort. Gevecht bij Turnhout.
• 1598. Filips staat de Nederlanden aan zijn dochter Isabella af en sterft.

• 1600. Slag bij Nieuwpoort, waarbij prins Maurits op de aartshertog Albertus van Oostenrijk de overwinning behaalt.
• 1602. De Oost-Indische compagnie opgericht.
• 1604. Ostende na een beleg van drie jaren door de Spanjaarden ingenomen.
• 1606. Heldendood van Reinier Claassens. Ontdekking van Nieuw-Holland.
• 1607. Zeeslag bij Gibraltar. Jacob van Heemskerk sneuvelt. De Ruiter geboren.
• 1609. Twaalfjarig bestand gesloten. De Nederlanders vestigen zich in Japan.
• 1612. Droogmaking van de Beemster.
• 1614. De Groenlandsche of Noordsche compagnie opgericht.
• 1618 en 1619. Staats- en kerktwisten. Dordtsche synode.
• 1619. Johan van Oldenbarneveld onthoofd. Hugo de Groot en Hoogerbeets tot levenslange gevangenschap veroordeeld. Batavia gesticht. J. Pz. Coen.
• 1621. Einde van het twaalfjarig bestand. De West-Indische compagnie opgericht. Hugo de Groot ontvlucht het slot Loevestein.
• 1622. Maurits ontzet Bergen op Zoom.
• 1623. Samenzwering tegen prins Maurits. Jan Faassen.
• 1625. Dood van prins Maurits; zijn broer Frederik Hendrik volgt hem op, behalve in Groningen en Drenthe.
• 1626. Frederik Hendrik maakt zich meester van Oldenzaal en in
• 1627. van Grol.
• 1628. Piet Hein verovert de Spaanse zilvervloot.
• 1629. Piet Hein sneuvelt. Inval van de keizerlijken en Spanjaards in de Nederlanden. Inneming van Wezel. ’s-Hertogenbosch ingenomen. Cornelis Tromp geboren.
• 1632. Frederik Hendrik verovert Venlo, Roermond, Maastricht en andere plaatsen. Ernst Casimir sneuvelt.
• 1635. Verbond met Frankrijk.
• 1637. Dwaze tulpenhandel.
• 1639. Maarten Harpertsz. Tromp overwint de Spanjaarden bij Duins.
• 1640. Frederik Hendrik wordt stadhouder van Groningen en Drenthe.
• 1647. Dood van Frederik Hendrik; zijn zoon Willem II wordt stadhouder.
• 1648. Vrede van Munster. Einde van de tachtigjarige oorlog. Bloei van de republiek.
• 1650. Binnenlandse onenigheden. Willem Frederik waagt een aanslag op Amsterdam. Dood van Willem II. Willem III geboren.
• 1650–1672. Eerste stadhouderloos tijdvak.
• 1651. Grote vergadering van de algemene staten te ’s-Gravenhage. Jacob Cats. Acte van navigatie.
• 1652. Eerste Engelse oorlog. Olivier Cromwell. M. H. Tromp, de Ruiter, Evertsen, de With.
• 1653–1672. Jan de Witt raadspensionaris van Holland.
• 1653. Driedaagse zeeslag tussen Tromp en Blake. Zeeslag bij Livorno. Jan van Galen sneuvelt. Zeeslag bij Terheiden. M. H. Tromp sneuvelt.
• 1654. Vrede met Engeland te Westminster. Acte van seclusie.
• 1657. Tocht van de Ruiter naar de Middellandse zee ter beteugeling van de zeerovers.
• 1658. De heer van Wassenaar-Obdam vertrekt met een vloot naar de Oostzee om de Denen tegen de Zweden te helpen, en overwint de Zweedse vloot in de Sont. Ceylon veroverd op de Portugezen.
• 1659. De Ruiter verovert Nyborg op de Zweden.
• 1662. Formosa verloren. Antonius Hambroek.
• 1665. Tweede oorlog met Engeland. Ongelukkige zeestrijd tegen de Engelsen. Van Wassenaar-Obdam en Kortenaar sneuvelen. De Ruiter tot opperbevelhebber benoemd.
• 1666. In Juni de vierdaagse zeeslag tussen de Ruiter en Monk en in Augustus de tweedaagse. De Engelsen plunderen Terschelling.
• 1667. Tocht van de Ruiter en Cornelis de Witt naar Chattam. Vrede te Breda. Suriname door Engeland afgestaan. Eeuwig edict.
• 1668. Triple alliantie of drievoudig verbond tussen Nederland, Engeland en Zweden. Vrede te Aken.
• 1672. Oorlog met Frankrijk, Engeland, Munster en Keulen. De vijanden maken snelle vorderingen in ons land. Zeeslag bij Solebay. Van Gent sneuvelt. Binnenlandse onlusten. Vernietiging van het eeuwig edict. Willem III wordt stadhouder. De gebroeders Jan en Cornelis de Witt vermoord. Groningen dapper verdedigd.
• 1673. De Engels-Franse vloot verslagen door de Ruiter. Nieuwe overwinning van de Ruiter voor Kijkduin.
• 1674. Vrede met Engeland te Westminster. Willem III noodzaakt de Fransen de veroverde steden te verlaten.
• 1676. Laatste tocht van de Ruiter. Hij sneuvelt in een zeestrijd tegen de Fransen bij het eiland Sicilië.
• 1678. Vrede met Frankrijk te Nijmegen. Slag bij St. Denys.
• 1685. Herroeping van ’t edict van Nantes. Vele Fransche vluchtelingen komen in ons land.
• 1688. Prins Willem III steekt met een vloot naar Engeland over en wordt in
• 1689. met zijne gemalin door de Engelse natie tot koning en koningin van Engeland uitgeroepen. De Fransen verklaren ons land en Engeland den oorlog. Groot verbond van Wenen.
• 1690. De Fransen behalen een overwinning op het leger der bondgenoten bij Namen en op de Engels-Nederlandse vloot bij Bevesier.
• 1691. De Franse kapers doen ons veel nadeel. Dood van C. Tromp.
• 1692. Zeeslag bij kaap La Hogue, waarin de Engels-Nederlandse vloot overwint.
• 1693. Slag bij Neerwinden.
• 1697. Vrede met Frankrijk te Rijswijk. Czaar Peter de Groote bezoekt ons land.

• 1702. Dood van Willem III. Spaanse successie- of erfopvolgingoorlog. Marlborough. Eugenius. Ouwerkerk. Coehoorn. Jan Willem Friso.
• 1702–1747. Tweede stadhouderloos tijdvak.
• 1704. De hertog van Marlborough behaalt verscheidene overwinningen op de Fransen. Verovering van Gibraltar.
• 1706. Marlborough wint de slag bij Ramillies op de Fransen.
• 1709. Slag bij Malplaquet.
• 1710. Vredesonderhandelingen te Geertruidenberg.
• 1711. Prins Jan Willem Friso, neef van Willem III, verdrinkt aan den Moerdijk.
• 1713. Vrede te Utrecht. Einde van den Spaanschen successie-oorlog.
• 1715. Barrière-tractaat.
• 1718. Viervoudig verbond tussen onze staten, Oostenrijk, Frankrijk en Engeland. De eerste koffie komt van Java.
• 1720. Actie-handel.
• 1743. De staten nemen deel aan den Oostenrijkse erfopvolgingsoorlog.
• 1745. De staten sluiten een viervoudig verbond met Engeland, Saksen en Oostenrijk.
• 1747. Inval der Fransen in ons land. Binnenlandse onlusten. Willem Karel Hendrik Friso wordt als Willem IV algemeen erfstadhouder der Verenigde Nederlanden. Bergen op Zoom ingenomen.
• 1748. Vrede te Aken. Frankrijk geeft ons land de veroverde plaatsen en aan Oostenrijk de Zuidelijke Nederlanden terug
• 1751. Dood van Willem IV. Prinses Anna gouvernante.
• 1758. Engelse en andere kapers benadelen onze koopvaardij.
• 1759. Dood van de gouvernante. De hertog van Brunswijk.
• 1766. Willem V aanvaardt de regering.
• 1780. Patriotten en prinsgezinden. Engeland verklaart ons land den oorlog.
• 1781. Slag bij Doggersbank. Zoutman.
• 1784. Vrede met Engeland. Keizer Jozef eist de opening der Schelde.
• 1785. Keizer Jozef wordt met tien miljoen gulden tevreden gesteld. Willem V verlaat den Haag.
• 1786. Onlusten te Elburg en te Hattem. Exercitie-genootschappen.
• 1787. De Pruisen bezetten Amsterdam. Vele patriotten nemen de vlucht naar de Zuidelijke Nederlanden en Frankrijk.
• 1793. De Franse nationale conventie verklaart onze stadhouder de oorlog. Dumouriez rukt met een leger ons vaderland binnen.
• 1795. De Fransen trekken over de Waal. De stadhouder Willem V vertrekt met zijn gezin naar Engeland. Vrijheidsbomen. Ons land krijgt den naam van Bataafse republiek.
• 1796. Al onze O. I. bezittingen, behalve Java en de Kaap de Goede Hoop, gaan aan de Engelsen verloren.
• 1797. De vice-admiraal de Winter wordt door de Engelsen bij Kamperduin verslagen en gevangen genomen.
• 1799. Landing der Engelsen en Russen in Noord-Holland. Slagen bij Bergen en Castricum.

• 1802. Vrede te Amiens. De overzeese bezittingen, behalve Ceylon, worden teruggegeven. Handel en zeevaart herleven.
• 1803. Nieuwe oorlog met de Engelsen, die al onze terugkerende koopvaardijschepen wegnemen.
• 1804. Napoleon, keizer der Fransen.
• 1805. Rutger Jan Schimmelpenninck wordt raadspensionaris van de Bataafse republiek.
• 1806. Verbeterd onderwijs ingevoerd. De Kaapkolonie door de Engelsen overmeesterd. Lodewijk Napoleon wordt koning van Holland en ons land het koninkrijk Holland. Willem V sterft te Brunswijk. Continentaal stelsel.
• 1807. Leidens ramp.
• 1809. Landing der Engelsen op Walcheren. Vlissingen gebombardeerd.
• 1810. Lodewijk staat de kroon af ten behoeve van zijn zoon. Nederland wordt bij Frankrijk ingelijfd.
• 1811. Java door de Engelsen ingenomen.
• 1812. Napoleons tocht naar Rusland.
• 1813. Slag bij Leipzig. Omwenteling. Van Hogendorp, van der Duijn van Maasdam en van Limburg Stirum stellen zich in naam van den prins van Oranje aan het hoofd van het bestuur. Willem Frederik, prins van Oranje, komt uit Engeland terug.
• 1814. Aanneming der grondwet KOninkrijk der Nederlanden. De prins van Oranje als souverein vorst gehuldigd. Nederland krijgt zijn koloniën terug met uitzondering van de Kaap de Goede Hoop, Demerary, Berbice en Essequibo. De Fransen ontruimen de laatste vestingen.
• 1815. De souvereine vorst aanvaardt de regering over de zeventien Nederlandse gewesten onder den naam Willem I, koning der Nederlanden. Napoleon keert terug van Elba. Slag bij Waterloo. De Militaire Willems-orde en de orde van den Nederlandse Leeuw worden ingesteld. Napoleon op St. Helena.
• 1816. Bombardement van Algiers door de vice-admiraal Van Capellen en lord Exmouth.
• 1818. De slavenhandel afgeschaft.
• 1820. Nieuw stelsel van munten, maten en gewichten, het metrieke stelsel, ingevoerd. Vele nieuwe straatwegen aangelegd en grote kanalen gegraven.
• 1825. Zware overstroming, vooral in Noord-Holland.
• 1825–1830. Hevige oorlog op Java. Diepo Negoro.
• 1828. Belgische unie.
• 1830. Opstand van België. Bombardement van Antwerpen door den generaal Chassé.
• 1831. Zelfopoffering van Van Speyk. Tiendaagse veldtocht. Slagen bij Hasselt en Leuven.
• 1832. Engeland en Frankrijk leggen beslag op onze schepen en blokkeren de havens. Belegering der citadel van Antwerpen door de Fransen.
• 1833. Wapenstilstand.
• 1839. Vrede met België. Opening van den spoorweg van Amsterdam naar Haarlem.
• 1840. Willem I draagt de regering over aan zijn zoon Willem II.
• 1844. Financiële nood. Van Hall.
• 1848. Herziening der grondwet.
• 1849. Dood van koning Willem II. Zijn zoon Willem III volgt hem op. Het eiland Bali onderworpen.
• 1853. De droogmaking van de Haarlemmermeer voltooid.
• 1861. Overstroming van de Bommelerwaard.
• 1863. De slavernij in West-Indië afgeschaft.
• 1866. Veepest en cholera. Limburg van Duitsland losgemaakt.
• 1870. Oorlog tussen Frankrijk en Duitsland. Troepenbeweging in ons land.
• 1872. De Nederlanders ontruimen de kust van Guinea.
• 1874. Vestiging der Nederlanders in Atjeh. Droogmaking van het IJ.
• 1876. Overstroming in Brabant en Gelderland. Opening van het Noordzee kanaal.
• 1877. Dood van koningin Sophia.
• 1879. Huwelijk van koning Willem III met prinses Emma van Waldeck. Prins Hendrik sterft. Dood van Willem, prins van Oranje.
• 1880. Watersnood in Brabant en de Bommelerwaard.
• 1881. Dood van prins Frederik.
• 1883. Wereldtentoonstelling te Amsterdam.